Rząd wraca do tematu reformy systemu orzekania o niepełnosprawności i zapowiada zmiany w świadczeniach dla opiekunów osób z dysfunkcjami zdrowotnymi.
Tak wynika z projektu uchwały Rady Ministrów dotyczącej Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami, która ma być realizowana w latach 2020–2030. Przewiduje ona różnego typu działania służące kompleksowemu wsparciu tej grupy społecznej w ramach ośmiu priorytetów. Są to: niezależne życie, dostępność, edukacja, praca, zabezpieczenie społeczne, zdrowie, budowanie świadomości i koordynacja.
Pierwszy priorytet przewiduje m.in. proces deinstytucjonalizacji, czyli przejście od opieki opartej na dużych instytucjach do wsparcia oferowanego w środowisku lokalnym. Aby było to możliwe, konieczne jest upowszechnianie usług asystenta osoby niepełnosprawnej. Dziś taka pomoc jest dostępna na podstawie programu wdrożonego przez Ministerstwo Rodziny, ale w ograniczonym zakresie, bo tylko w tych gminach i powiatach, które startowały w ogłoszonym przez resort konkursie. Strategia zakłada więc uregulowanie wsparcia świadczonego przez asystentów na poziomie ustawy (wraz z określeniem standardów takich usług). W takim samym kierunku ma być rozwijana też opieka wytchnieniowa, z której mogą korzystać opiekunowie, którzy czasowo nie mogą zajmować się niepełnosprawnym członkiem rodziny.
W priorytecie obejmującym zabezpieczenie społeczne mowa jest o modyfikacji systemu pomocy finansowej kierowanej do niepełnosprawnych i wprowadzeniu świadczenia kompensacyjnego opartego na ocenie funkcjonowania danej osoby, zgodnej z Międzynarodową Klasyfikacją Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Przygotowana ma być również zmiana dotychczasowych świadczeń dla opiekunów osób niepełnosprawnych zakładająca, że ich wysokość będzie uzależniona od stopnia wsparcia potrzebnego podopiecznym.
Nie wiadomo, czy będzie to oznaczać, że dalej nie będzie wykonany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. dotyczący świadczenia pielęgnacyjnego i przyznania prawa do niego opiekunom osób, które stały się niepełnosprawne w dorosłym życiu, bo strategia w ogóle pomija tę kwestię. Zapowiada natomiast stopniowe usuwanie ograniczeń w aktywności zawodowej opiekunów, o co od lat postuluje środowisko.
W priorytecie odnoszącym się do koordynacji wsparcia znalazła się informacja o stworzeniu zintegrowanego, jednolitego systemu orzekania o niepełnosprawności dla celów rentowych, pozarentowych i edukacyjnych. Co ciekawe, jego reformą zajmował się zespół powołany przez premier Beatę Szydło, ale do dzisiaj efekty jego prac nie zostały upublicznione. Możliwe więc, że zapowiadane zmiany będą się opierać na przygotowanych rozwiązaniach, choć strategia milczy w tej sprawie.
– W warstwie opisowej strategia jest dokumentem, do którego nie można mieć wielu zarzutów. Jednak inaczej to wygląda, jeśli chodzi o wskaźniki, jakie mają być osiągnięte w jej poszczególnych priorytetach w 2030 r. Ich poziom jest mało ambitny, co wskazuje, że nie spowodują dużej zmiany w życiu osób niepełnosprawnych – mówi prof. Paweł Kubicki z SGH.
Jako przykład podaje wskaźnik dotyczący asystentów osobistych, których za 10 lat ma być 3 tys., i wskaźnik odsetka niepełnosprawnych uczniów, którzy będą korzystać z edukacji w ogólnodostępnych szkołach (ma on wzrosnąć z 59 proc. do 65 proc. w 2030 r.).
Etap legislacyjny
Konsultacje projektu uchwały
