Rozwiązania zawarte w Ustawie COVID-19 obejmują nie tylko przedsiębiorców zapewniających miejsca pracy, ale również osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą czy wykonują prace na podstawie umów cywilnoprawnych. Ustawodawca skierował dla nich pomoc w postaci wypłat, funkcjonujących pod nazwą „świadczeń postojowych”.

Ustawa Tarcza 2.0. wprowadziła zmianę, zgodnie z którą świadczenie może być przyznane nie więcej niż trzykrotnie. Możliwe jest zatem trzykrotne ubieganie się o świadczenie postojowe. Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie w oświadczeniu, że sytuacja materialna wykazana w pierwotnym wniosku nie uległa poprawie.

Wysokość świadczenia

Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w 2020 roku (co daję kwotę 2.080,00 zł) i nie podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu.

Wyjątkiem od powyższej zasady mają być świadczenia wypłacane przedsiębiorcom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, dla których zastosowanie znajdują przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i którzy korzystali ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie regulacji szczególnych (art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o podatku VAT). Będą oni mieli prawo do świadczenia postojowego w wysokości zaledwie 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 roku, ze względu na brak możliwości weryfikacji przychodu osiąganego przez tych przedsiębiorców.

Jeśli chodzi o osoby wykonujące umowy cywilnoprawne, wyjątek od wspomnianych 80% dotyczy przypadku, gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie wynosi mniej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2020 roku - wtedy świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania tych umów cywilnoprawnych.

Dla kogo?

Świadczenie postojowe ma przysługiwać osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą oraz pracującym na podstawie umów cywilnoprawnych, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna. Nie są to jednak jedyne kryteria. Kluczowe jest, aby osoby te nie podlegały ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Co więcej, nie muszą być obywatelami polskimi – świadczenie przysługuje również cudzoziemcom, którzy przebywają na terytorium Polski legalnie (np. posiadają prawo pobytu lub prawo stałego pobytu).

Poza wymogami stricte podmiotowymi, Ustawa wskazuje też na inne kryteria, które trzeba spełnić, aby otrzymać świadczenie. Są one odmienne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. I tak:

  • osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą otrzyma świadczenie postojowe, jeśli rozpoczęła działalność przed dniem 1 kwietnia 2020 roku i nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a jej przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc (np. wniosek złożony został w kwietniu, przychód z marca 2020 roku jest o 15% niższy niż przychód z lutego 2020 roku). Tarcza 2.0. zniosła kryterium, zgodnie z którym przychód ten nie mógł być wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.
  • świadczenie przysługuje też osobom, które rozpoczęły działalność przed dniem 1 lutego 2020 roku i co prawda podjęły decyzję o zawieszeniu działalności, ale zrobiły to po 31 stycznia 2020 roku. Tarcza 2.0. zniosła wymóg, zgodnie z którym przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie mógł być wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Wymogi zawarte powyżej w pkt a) i b) nie mają jednak zastosowania, jeżeli do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność mają zastosowanie przepisy dot. zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i która korzystała ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie przepisów szczególnych (art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT).

W przypadku osób wykonujących umowę cywilnoprawną, kryteria te są prostsze – wystarczy, że umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 kwietnia 1 lutego 2020 roku, a przychód z umowy cywilnoprawnej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS.

Uprawnienia do świadczeń postojowych nie sumują się w razie ich zbiegu.

Złożenie wniosku

Wniosek kieruje się do ZUS, przy czym osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą robią to osobiście, a osoby wykonujące pracę w ramach umów cywilnoprawnych – za pośrednictwem zleceniodawcy/zamawiającego. Wniosek należy złożyć najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii. ZUS ma obowiązek wypłacić świadczenie „niezwłocznie po wyjaśnieniu ostatniej okoliczności niezbędnej do jego przyznania”, co jest sformułowaniem dość ogólnym. Świadczenie przyznawane jest w drodze decyzji administracyjnej, co rodzi możliwość złożenia od niej odwołania, w razie gdyby była odmowna. Świadczenie postojowe może zostać przyznane ponownie, na podstawie oświadczenia osoby uprawnionej, której wypłacono świadczenie postojowe. Wypłata po raz kolejny świadczenia postojowego może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty świadczenia postojowego.

Aleksandra Głuszek, prawnik, Kancelaria Prawna Gessel