Otrzymałem już świadczenie postojowe – wykazałem spadek przychodu o 15 proc. w marcu w stosunku do kwietnia. Chciałbym wystąpić o kolejną tego typu wypłatę, lecz mój przychód wzrósł w kwietniu o kilkadziesiąt złotych, przy czym wciąż jest dużo niższy niż przed epidemią. Czy mam prawo do kolejnego postojowego?
Zgodnie ze specustawą o COVID-19 ponowna wypłata świadczenia przysługuje, jeśli sytuacja materialna wnioskodawcy nie uległa zmianie. Nie ma przy tym wymogu, aby w kolejnych miesiącach przychód spadał o kolejne 15 proc. w stosunku do miesiąca poprzedniego.
W celu stwierdzenia, że sytuacja materialna nie uległa poprawie, specustawa nie wymaga, aby przychód w kolejnym miesiącu był niższy lub maksymalnie równy temu z miesiąca poprzedniego. Jednocześnie zwiększenie przychodu, o którym mowa powyżej, a więc o kilkadziesiąt złotych, nie oznacza przecież rzeczywistej poprawy sytuacji materialnej, bo wzrost przychodu wciąż jest niewielki. Nie wiadomo jednak, jak ZUS będzie traktował tego rodzaju sytuacje i czy ustali próg wzrostu przychodu, powyżej którego stwierdzi, że sytuacja materialna się poprawiła. Być może także przy niewielkich kwotach będzie wydawał decyzje odmowne, które – czego również obecnie nie wiemy – sądy mogą zakwestionować. Zapytaliśmy o to ZUS, ale nie uzyskaliśmy jednoznacznej odpowiedzi.
▶ Wykonywałem umowę zlecenia, ale z powodu epidemii została mi wypowiedziana. W kwietniu otrzymałem świadczenie postojowe, ale nie bez kłopotów – musiałem przekonywać zleceniodawcę, by złożył za mnie wniosek. Moja sytuacja materialna się nie poprawiła i chciałbym wystąpić o kolejną wypłatę, niestety firma, z którą dotychczas współpracowałem, nie złoży już za mnie wniosku. Co mogę zrobić w tej sytuacji?
Na szczęście w przypadku ubiegania się o ponowną wypłatę przepisy nie przewidują składania wniosku za pośrednictwem zleceniodawcy lub zamawiającego. Taki wniosek składa sam zainteresowany. ZUS udostępnił formularz RSP-CK, w którym wykonujący umowę wskazuje jedynie dane firmy oraz oświadcza, że jego sytuacja materialna wykazana we wniosku o świadczenie postojowe nie uległa poprawie. Wnioskujący oświadcza przy tym, że jest świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
▶ Prowadzę działalność gospodarczą. Otrzymałem świadczenie postojowe, chciałbym skorzystać z niego ponownie. Co muszę zrobić?
Aby ponownie otrzymać świadczenie, należy złożyć udostępniony przez ZUS formularz RSP-DK. To bardzo prosty druk, w którym przedsiębiorca oświadcza jedynie, że jego sytuacja materialna wykazana we wniosku o świadczenie postojowe nie uległa poprawie. Podobnie jak zleceniobiorca, oświadcza przy tym, że jest świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
▶ Wykonywałem umowę o dzieło, która została rozwiązana z powodu epidemii. Otrzymałem świadczenie postojowe dopiero na początku maja. Złożyłem wniosek o kolejną wypłatę. Kiedy mogę się jej spodziewać? Niektórzy moi znajomi otrzymali pieniądze z ZUS już w kwietniu. Czy to oznacza, że mogę otrzymać świadczenie najwyżej dwukrotnie, a nie trzykrotnie, a więc jedno świadczenie przepadło?
Wykonujący dzieło (tak jak zleceniobiorca, przedsiębiorca) ma prawo do trzykrotnej wypłaty świadczenia postojowego, o ile spełnia warunki. Nie ma przy tym znaczenia, czy pomoc ta została udzielona w kwietniu czy maju. Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z art. 15zua specustawy o COVID wypłata postojowego po raz kolejny może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu, w którym wnioskodawca otrzymał środki na podstawie poprzedniego wniosku. Skoro więc wykonujący umowę o dzieło otrzymał pierwsze świadczenie w maju, to kolejne może mu zostać wypłacone dopiero w czerwcu. Nie oznacza to jednak, że traci prawo do trzeciego świadczenia. Jeśli nadal jego sytuacja materialna nie ulegnie poprawie, może ono mu zostać wypłacone w lipcu. W przeciwieństwie bowiem do zwolnienia ze składek, które przysługuje za konkretne trzy miesiące (marzec ‒ maj 2020 r.), postojowe należy się za dowolne miesiące, w których spełnia się warunki. Wnioski można składać do trzech miesięcy od dnia zakończenia stanu epidemii.
▶ W drugiej połowie kwietnia złożyłem wniosek o świadczenie postojowe. Nadal jednak nie otrzymałem wypłaty. Chciałbym złożyć kolejny wniosek. Kiedy mogę to zrobić?
Specustawa o COVID-19 nie precyzuje, w jakim terminie od złożenia wniosku o pierwszą wypłatę świadczenia należy złożyć wniosek o kolejną. Co prawda ZUS radzi poczekać na otrzymanie pierwszego świadczenia, lecz nie wynika to z przepisów, a raczej chęci spowolnienia wpływu wniosków. Nie chodzi jednak o opóźnianie wypłat, a o to, że niezależnie od tego, jak szybko drugi wniosek zostanie złożony, przedsiębiorca nie może otrzymać dwóch wypłat w tym samym miesiącu. Wynika to z art. 15zua ust. 2 specustawy. Przedsiębiorca może więc już teraz złożyć kolejny wniosek, ale i tak drugie świadczenie otrzyma dopiero w czerwcu.
▶ Prowadzę działalność gospodarczą. W marcu mój przychód wyniósł ok. 6 tys. zł, a w kwietniu zaledwie kilkaset złotych. Złożyłem wniosek o świadczenie postojowe za marzec, które otrzymałem w kwietniu. Niedawno złożyłem też wniosek o wypłatę kolejnego świadczenia – za kwiecień. Jednak już widzę, że maj będzie dla mnie na pewno lepszym miesiącem niż kwiecień. Myślę, że mój przychód może oscylować wokół kwoty uzyskanej w marcu. Czy będę mógł wystąpić o świadczenie za maj, skoro moja sytuacja w stosunku do kwietnia na pewno się poprawi?
Zgodnie z art. 15zua ust. 1 specustawy COVID-19, aby ponownie otrzymać postojowe, należy oświadczyć, że sytuacja materialna wykazana we wniosku, o którym mowa w art. 15zs, nie uległa poprawie. W art. 15zs mowa zaś o pierwszym wniosku o świadczenie postojowe. Z brzmienia przepisu wynika więc, że sytuację z trzeciego wniosku należy porównywać z tą przedstawioną w pierwszym, a nie w drugim.
Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że w udostępnionych przez ZUS formularzach wniosku o ponowną wypłatę (RSP-CK dla zleceniobiorców oraz RSP-DK dla przedsiębiorców) nie zawiera się już informacji o osiągniętym przychodzie, a tylko o tym, że sytuacja materialna nie uległa poprawie.

ii. zwolnienie ze składek

▶ Złożyłam wniosek o zwolnienie ze składek, lecz na moim koncie w PUE ZUS wciąż widnieje zaległość, choć od złożenia wniosku upłynęło już więcej niż 30 dni. Czy to oznacza, że nie przysługuje mi zwolnienie?
Nie. ZUS zapewnia, że rozlicza składki jak najszybciej, chociaż wielu przedsiębiorców skarży się, że nawet po upływie 30 dni od złożenia wniosku wciąż nie otrzymali informacji o zwolnieniu. Trzeba jednak pamiętać, że zdaniem organu dowodem na to, że zwolnienie nie przysługuje, nie jest zaległość na PUE, a doręczona decyzja.
▶ Prowadzę działalność gospodarczą i złożyłam wniosek o zwolnienie ze składek za marzec–maj. W marcu zmieściłam się w limicie przychodu, lecz w kwietniu sytuacja się poprawiła i mój przychód wzrósł. Czy muszę wycofać wniosek za kwiecień? Czy ZUS nie wyłączy mnie z ubezpieczenia chorobowego, bo nie zapłaciłam w terminie składek za kwiecień?
Nie. Przy zwolnieniu ze składek bierze się pod uwagę tylko przychód za pierwszy miesiąc wnioskowanego zwolnienia, a więc w tym przypadku – marzec. Wzrost przychodu w kwietniu i maju nie ma już znaczenia.
▶ Złożyłem wniosek o zwolnienie ze składek za cały dozwolony okres, czyli marzec ‒ maj. W PUE ZUS zniknęło zadłużenie za marzec, lecz pojawiło się zadłużenie za kwiecień. Dlaczego? Przecież wszędzie informowano, że ZUS nie będzie oddzielnie badał zwolnienia za każdy miesiąc. Czy muszę składać odrębny wniosek? A może to oznacza, że nie mam prawa do zwolnienia za kwiecień?
ZUS sprawdza spełnienie kryterium przychodu tylko za pierwszy miesiąc, za który przedsiębiorca wnioskuje o zwolnienie – w tym przypadku był to marzec. Każdy miesiąc jest jednak oddzielnie rozliczany. Zadłużenie za kwiecień pojawiło się automatycznie, gdy na indywidualny rachunek płatnika nie wpłynęły składki za kwiecień. Skoro jednak przedsiębiorca otrzymał zwolnienie za marzec i zadłużenie z konta zniknęło, tak samo ma stać się z zadłużeniem za kwiecień.
▶ Otrzymałem decyzję odmowną w sprawie zwolnienia ze składek. Zgodnie z pouczeniem złożyłem wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Czy jeśli teraz zachoruję, będę miał prawo do zasiłku chorobowego?
W tej sytuacji ZUS nie może wypłacić zasiłku chorobowego. Ponieważ organ odmówił zwolnienia, to na koncie płatnika nadal będzie widniała zaległość. W przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność oznacza to brak możliwości wypłaty świadczeń chorobowych za ten okres. W razie choroby lub np. złożenia wniosku o zasiłek opiekuńczy, ZUS powinien zawiesić postępowanie w sprawie wypłaty zasiłku. Ostateczną decyzję w tej sprawie podejmie po rozstrzygnięciu ostatecznie sprawy zwolnienia ze składek.
▶ Jak obliczać przychód przyjmowany do zwolnienia ze składek, gdy ktoś prowadzi kilka rodzajów pozarolniczej działalności (np. jednoosobową firmę w jednej branży, a w innej jest komandytariuszem w spółce komandytowej) i chce wystąpić o zwolnienie z pełnych składek z jednej działalności, a z drugiej tylko ze składki zdrowotnej? Czy dla celów tego zwolnienia przychód z każdego z rodzajów działalności traktowany jest oddzielnie?
Zwróciliśmy się z takim pytaniem bezpośrednio do ZUS. Zakład poinformował, że osoba prowadząca kilka rodzajów pozarolniczej działalności zgłasza się do ubezpieczeń społecznych z jednej wybranej, natomiast rozliczać i opłacać należności z tego tytułu ma z każdego rodzaju działalności (z racji prowadzenia kilku rodzajów działalności w dokumentach rozliczeniowych wykazuje zwielokrotnioną składkę zdrowotną). Tak więc przedsiębiorca składa jeden wniosek o zwolnienie i bierze pod uwagę łączny przychód z tytułu prowadzonych działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, który został osiągnięty w pierwszym miesiącu wskazanym we wniosku.
▶ Wystąpiłem o zwolnienie ze składek i je otrzymałem. Rozliczam się kartą podatkową. Jak ZUS sprawdzi przychód w przypadku osób takich jak ja? Czy takie sprawdzenie jest możliwe i będzie przeprowadzane?
Wniosek o zwolnienie z opłacania składek wypełnia i podpisuje płatnik. Formularz zawiera informacje o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia w części obejmującej także obowiązek wykazania przychodu osiągniętego z wykonywanej działalności. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z karty podatkowej, są zwolnieni z prowadzenia standardowej księgowości. Zobowiązani są jednak do przechowywania przez pięć lat dokumentów sprzedaży. Należy to mieć na uwadze, bo w razie wątpliwości ZUS może wystąpić do Krajowej Administracji Skarbowej o zbadanie sprawy.
▶ Prowadzę działalność gospodarczą. Nie chciałam stracić ubezpieczenia chorobowego, więc dla pewności zapłaciłam składki za marzec. Jednak potem dowiedziałam się, że mogę się ubiegać o zwolnienie składek za ten miesiąc. Złożyłam wniosek o zwolnienie za wszystkie trzy miesiące (marzec ‒ maj), zapomniałam jednak zawnioskować o zwrot nadpłaty. Czy mogę jakoś odzyskać pieniądze?
Przedsiębiorca mógł złożyć wniosek o zwrot zapłaconych składek za marzec, które na mocy specjalnych przepisów wprowadzonych tarczą antykryzysową 2.0 były traktowane jak nadpłata. A zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeśli płatnik nie zażąda zwrotu nadpłaty, będzie ona zaliczona na poczet niezapłaconych składek. Skoro więc przedsiębiorca nie zapłacił składek za kwiecień, bo złożył wniosek o zwolnienie, nadpłata została automatycznie zaliczona na pokrycie tych zaległości.
▶ Prowadzę działalność gospodarczą i nie opłaciłam składek za marzec i kwiecień, bo złożyłam wniosek o zwolnienie z tych należności. Na moim koncie w PUE wciąż jednak widnieje zaległość za kwiecień. Potrzebuję pilnie zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami. Jaki termin ma ZUS na wydanie zaświadczenia? Czy zdąży rozliczyć konto (zaległość za marzec zniknęła dopiero na początku maja)?
Zgodnie z ogólnymi przepisami ZUS na wydanie zaświadczenia ma siedem dni od dnia złożenia wniosku. W opisanej sytuacji na koncie płatnika widnieje zaległość, chociaż w świetle prawa przedsiębiorca zadłużenia nie ma. Tu trzeba zaznaczyć, że ZUS, rozliczając konto, nie wydaje decyzji zwalniającej ze składek, ale jedynie potwierdza, że wnioskodawca miał prawo do zwolnienia. ©℗
Podstawa prawna:
• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 15zq, art. 15zs, art. 15zua i art. 31zo ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374; ost.zm. Dz.U. poz. 695)