W dobie cięcia kosztów z powodu pogorszenia sytuacji finansowej firm wywołanego epidemią koronawirusa wielu pracodawców w pierwszej kolejności zdecydowało się ograniczyć odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych bądź w ogóle z niego zrezygnować.
O nietworzeniu ZFŚS pracodawca może bowiem zdecydować nawet w trakcie roku (wówczas nie odprowadza także odpisu na ten rok). Ma także możliwość dowolnej zmiany wysokości odpisu (standardowo na pracownika zatrudnionego w normalnych warunkach pracy wynosi on 1550,26 zł, a 3028,21 zł dla nauczyciela). Powyższe modyfikacje wprowadza się poprzez zmianę układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania.
Przywileju nietworzenia ZFŚS bądź ograniczenia jego ciężaru nie mają jednak pracodawcy ze sfery budżetowej. Te podmioty, a także firmy, które fundusz pozostawiły, mogą natomiast skorzystać obecnie z innej ulgi – wyższych kwot zwolnień od PIT dla świadczeń wypłacanych z funduszu w 2020 i 2021 r. Zwolnienie to przysługuje dla świadczeń otrzymanych przez pracownika do kwoty 2000 zł w roku podatkowym (poprzednio do 1000 zł).
Dla tych pracodawców, którzy ZFŚS nadal prowadzą, istotna jest również informacja, do kiedy w tym roku muszą odprowadzić pierwszą ratę odpisu (tj. 75 proc. całkowitej sumy). Standardowo powinno to nastąpić do 31 maja, jednak w tym roku ta data przypada na niedzielę, a więc dzień wolny od pracy. A zatem czy to oznacza, że płatność powinna trafić na konto funduszu do 29 maja (piątek), ewentualnie 30 maja (sobota), czy też może dopiero 1 czerwca (poniedziałek)? Na prośbę DGP kwestię tę wyjaśniło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Z przekazanych nam wyjaśnień wynika, że środki na rachunku ZFŚS powinny znaleźć się przed upływem daty wskazanej w ustawie, a zatem o żadnym przesunięciu terminu nie może być mowy.
Stanowisko MRPiPS z 12 maja 2020 r. w sprawie pierwszej raty odpisu na fundusz socjalny wydane dla DGP
Terminy przekazywania środków z tytułu naliczenia corocznego odpisu na ZFŚS na odrębny rachunek bankowy określa art. 6 ustawy o ZFŚS. Zgodnie z tym przepisem równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń naliczonych zgodnie z art. 5, 13 i 14 na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje na rachunek bankowy funduszu w terminie do dnia 30 września tego roku, z tym, że w terminie do dnia 31 maja tego roku przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75 proc. równowartości odpisów, o których mowa w art. 5 ust. 1‒3.
Jak wynika z powyższych regulacji, terminy odprowadzenia równowartości odpisu wyznacza ustawa o ZFŚS, wskazując konkretne daty. Środki funduszu służą finansowaniu działalności socjalnej na rzecz pracowników i innych osób uprawnionych przez cały rok kalendarzowy, co oznacza, że powinny być one dostępne w każdym czasie celem realizacji przyznawanych świadczeń socjalnych pracownikom i innym osobom uprawnionym. W związku z tym przemawia to za przyjęciem, iż równowartość środków pieniężnych z tytułu dokonania odpisu na fundusz powinna być przekazana na rachunek bankowy z zachowaniem ustalonych ustawą terminów. (…)