W ocenie resortu rodziny tarcza nie przewiduje w tym zakresie żadnych ograniczeń. Rozwiązanie to można więc wprowadzić także przy stosowaniu ruchomych godzin rozpoczynania dniówki.
W art. 15zf ust. 1 pkt 1 specustawy o COVID-19 (ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U. poz. 374; ost.zm. Dz.U. poz. 695) przewidziano możliwość skracania odpoczynku dobowego z 11 do maksymalnie 8 godzin oraz tygodniowego z 35 do maksymalnie 32 godzin. Warunkami niezbędnymi, aby móc zastosować to rozwiązanie w praktyce, jest spadek obrotów gospodarczych w następstwie COVID-19 na określonym w przepisie poziomie oraz niezaleganie w opłacaniu zobowiązań podatkowych oraz składek ubezpieczeniowych.
Przepis jest bardzo lakoniczny w swojej treści i bardzo szybko pojawiły się pytania, w jakich przypadkach możliwe jest zastosowanie powyższego rozwiązania.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w swoim stanowisku z 9 kwietnia 2020 r. przyjęło, że wprowadzone przepisy nie ograniczają możliwości skracania odpoczynków do określonych systemów czasu pracy. Zatem takie działania możliwe są we wszystkich systemach, a więc nie tylko w podstawowym czy równoważnym czasie pracy, lecz także w zadaniowym czasie pracy. W tym ostatnim przypadku wydaje się, że decyzja o skróceniu odpoczynku będzie najczęściej wynikiem decyzji samego pracownika, ale nie można także wykluczyć sytuacji, w której to pracodawca wyda polecenie pracy obejmującej tak dużą liczbę godzin, że niemożliwe będzie wykorzystanie odpoczynku 11-godzinnego.
Resort rodziny w stanowisku z 9 kwietnia 2020 r. podniósł również, że odpoczynki skrócone mogą być stosowane także w ruchomym czasie pracy. Powyższe w praktyce pozwala na bardzo daleko idącą elastyczność w planowaniu pracy takiego pracownika, z uwzględnieniem jedynie ośmiu godzin przerwy pomiędzy kolejnymi dniami roboczymi. [przykład 1]
Formalnie nie jest także wyłączone stosowanie skróconych odpoczynków w przypadku pracowników, którzy mają godziny rozpoczynania i kończenia pracy określone przedziałem godzin, czyli w ramach widełek dopuszczalnych przez art. 1401 par. 2 k.p. Oznacza to, że również takie osoby pracodawca może zobowiązać do pracy po ośmiu godzinach odpoczynku dobowego po ośmiu godzinach, wzywając ich do pracy w kolejnym dniu, np. kilka godzin przed rozpoczęciem przyjętych widełek godzinowych. [przykład 2]
Stanowisko MRPiPS z 9 kwietnia 2020 r. w sprawie ograniczenia odpoczynków na podstawie tarczy antykryzysowej
Przepis art. 15zf ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (poz. 374, 567 i 568) dopuszcza ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku, o którym mowa w art. 132 par. 1 kodeksu pracy.
Jak stanowi przepis: do nie mniej niż 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku, o którym mowa w art. 133 § 1 k.p., do nie mniej niż 32 godzin, obejmującego co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego u pracodawcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych (w rozumieniu art. 15 zf ust. 2 tej ustawy w następstwie wystąpienia COVID-19) i który nie zalega (z wyjątkiem zastrzeżonym w ust. 7) w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.
W przypadku określonym w ust. 1 pkt 1, w zakresie odpoczynku, o którym mowa w art. 132 par. 1 k.p., pracownikowi przysługuje równoważny okres odpoczynku w wymiarze różnicy między 11 godzinami a liczbą godzin krótszego wykorzystanego przez pracownika okresu odpoczynku. Równoważnego okresu odpoczynku pracodawca udziela pracownikowi w okresie nie dłuższym niż 8 tygodni (art. 15zf ust. 3 ww. ustawy).
Powołane wyżej przepisy ustawy z dnia 31 marca br. nie ograniczają możliwości stosowania zawartych w nich regulacji dopuszczających stosowanie skróconego minimalnego odpoczynku dobowego i tygodniowego do określonych systemów organizacji czasu pracy. Nie wykluczają również możliwości ich stosowania do pracowników objętych tzw. ruchomą organizacją (rozkładem) czasu pracy, o której mowa w art. 1401 k.p.
Warto mieć przy tym na uwadze, że ten ostatni przepis nie modyfikuje zarówno przewidzianej w kodeksie pracy definicji doby pracowniczej, jak i definicji pracy w godzinach nadliczbowych, lecz zastrzega jedynie, że ponowne rozpoczęcie pracy w tej samej dobie (po zapewnieniu pracownikowi minimalnego odpoczynku dobowego) nie stanowi pracy nadliczbowej.
Przedstawiając powyższe, jednocześnie informujemy, że wyrażane przez ministerstwo poglądy prawne i opinie nie są wiążące dla stron konkretnych stosunków pracy, Państwowej Inspekcji Pracy oraz sądów pracy.
przykład 1
Osiem zamiast jedenastu
Firma zatrudniająca w równoważnym systemie czasu pracy stosuje rozkład czasu pracy z art. 1401 par. 1 k.p., przewiduje różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy. Stosując rozwiązanie wynikające z tarczy antykryzysowej – polegające na skróceniu odpoczynków do ośmiu godzin – może zaplanować pracę w kolejnych dniach po 12 godzin w sposób następujący:
• poniedziałek: 12.00–24.00,
• wtorek: 8.00–20.00,
• środa: 4.00–16.00.
W powyższych dniach nie dochodzi ani do konieczności zrekompensowania godzin nadliczbowych, gdyż ponowne rozpoczęcie pracy w tej samej dobie nie oznacza godzin nadliczbowych, ani do naruszenia przepisów o odpoczynkach.
przykład 2
Kilka godzin wcześniej
Pracownik jest zatrudniony w ruchomym czasie pracy z widełkami rozpoczynania pracy określonymi w przedziale 7.00–10.00. W poniedziałek osoba ta wykonywała swoje obowiązki od godz. 10.00 do 18.00 i otrzymała polecenie dodatkowej pracy w nadgodzinach w wymiarze trzech godzin, czyli skończyła pracę o 21.00. Pracodawca może go wezwać do pracy najwcześniej o godz. 5.00 we wtorek, gdyż wtedy mija ośmiogodzinny okres odpoczynku dozwolony przez tarczę antykryzysową.
