W przypadku przestoju działalności lub obniżenia osiąganego z niej przychodu pracodawca który jest zakładem aktywności zawodowej (ZAZ), może ubiegać się o rekompensatę wynagrodzenia wypłaconego niepełnosprawnym pracownikom.
Taki instrument wsparcia przewiduje art. 15a ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz 374 ze zm.).
Co do zasady jest bowiem tak, że ZAZ może otrzymać dopłaty do pensji osób z dysfunkcjami, jeśli wcześniej pokrył koszt wynagrodzeń z prowadzonej działalności gospodarczej: wytwórczej lub usługowej. Problem w tym, że epidemia koronawirusa spowodowała, że wiele zakładów bardzo ograniczyło swoją działalność lub wręcz ją zawiesiło. To zaś praktycznie uniemożliwia im występowanie do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) o subsydia płacowe.
Dlatego właśnie w ramach specustawy wprowadzony został przepis, który zakłada, że ZAZ będą mogły wnioskować do funduszu o rekompensatę wypłaconego wynagrodzenia, pokrywanego ze środków pochodzących z działalności – w części proporcjonalnej do występującej w danym miesiącu liczby dni przestoju lub zmniejszenia uzyskiwanego z niej przychodu. W tym celu zakład musi do oddziału terenowego PFRON złożyć wniosek i dołączyć do niego dokumenty potwierdzające wypłatę oraz wysokość poniesionych kosztów płacy, zestawienie przychodu z działalności gospodarczej za VI kw. 2019 r., a także kopie umów, które nie mogły być wykonane z uwagi na COVID-19. Wypłata rekompensaty będzie następować po 14 dniach od złożenia kompletnego wniosku i nie będzie wymagała formy decyzji. Jej wydanie, zgodnie z art. 15a, będzie następować przy odmowie przyznania wsparcia lub gdy jego kwota będzie niższa od tej określonej przez ZAZ.
– O ile jeszcze w marcu część zakładów nie miała problemów z wypłatą wynagrodzeń, to w tym miesiącu sytuacja finansowa większości uległa zdecydowanemu pogorszeniu. Uzyskanie rekompensaty w miejsce dopłat do pensji jest więc bardzo potrzebnym rozwiązaniem – mówi Ewa Wójcik, prezes Ogólnopolskiego Związku Pracodawców ZAZ.
Dodaje, że są już pierwsze zakłady, które złożyły wnioski o wypłatę rekompensat, ale problemem jest to, że przepisy nie określają jego wzoru. Nie ma go również na stronach PFRON czy resortu rodziny.
Inną ważną zmianą, którą dla ZAZ wprowadziła specustawa, jest możliwość wykorzystania 20 proc. pieniędzy gromadzonych na zakładowym funduszu aktywności (ZFA) na: utrzymanie zagrożonych likwidacją miejsc pracy osób niepełnosprawnych, wynagrodzenia lub pomoc bytową dla obecnych i byłych pracowników, a także na inne wydatki niezbędne do zapewnienia ciągłości zatrudnienia. Ich wykorzystanie ma się odbywać na analogicznych zasadach jak u pracodawców mających zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych i tak samo jak w ich przypadku budzi wiele wątpliwości.
– Podstawowe pytanie dotyczy tego, jak liczyć pulę tych 20 proc. i czy będzie można korzystać z niej tylko raz, czy wielokrotnie – wskazuje Ewa Wójcik.
Jej zdaniem racjonalnym podejściem byłoby przyjęcie stanu konta ZFA na koniec danego miesiąca, np. kwietnia, tak aby 20 proc. tych pieniędzy można było przeznaczyć np. na wypłatę wynagrodzeń pracowników za maj i taką operację powtarzać w kolejnych miesiącach, zwłaszcza że ZFA jest na bieżąco zasilany pieniędzmi (głównie z zaliczek podatkowych). Dodaje, że organizacja przedstawiła propozycję takiego sposobu postępowania resortowi rodziny, ale na razie nie otrzymała odpowiedzi, jakie jest jego stanowisko w tej sprawie.