Prowadzę jednoosobowo działalność gospodarczą. Z podatku dochodowego rozliczam się na zasadach ogólnych według skali podatkowej. W 2019 r. firma działała cały czas. Mój roczny przychód wyniósł 98 725 zł, a dochód, zgodnie z podatkową księgą przychodów i rozchodów – 31 980,55 zł, łącznie ze składkami społecznymi. Ustaliłem podstawę wymiaru składek na 2020 r. (począwszy od lutego) w wysokości 1314,27 zł – czy prawidłowo? Nadmieniam, że w 2019 r. nie korzystałem z poprzedniej ulgi „Mały ZUS”.
TEMAT: Mały ZUS plus
PROBLEM: Jak ustalić podstawę wymiaru

odpowiedź

Tak, jest to poprawna wysokość podstawy wymiaru składek społecznych na okres od lutego do grudnia 2020 r.
Warto więc przypomnieć i sprawdzić, jak prawidłowo obliczyć podstawę według nowych zasad, a tym samym kwoty składek, by nie było zaległości z powodu jej zaniżenia. Kluczowe są tu dwie wartości – przychód i dochód z działalności gospodarczej. Pierwsza wartość jest ważna na etapie weryfikacji, czy w ogóle prawo do ulgi przysługuje. Jeśli tak, można przejść do skalkulowania podstawy wymiaru i wtedy do obliczeń służy drugi wskaźnik, tj. dochód.
Od 1 lutego 2020 r. obowiązuje bowiem mały ZUS plus (przekształcony mały ZUS), dzięki któremu można opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru, której wysokość zależy od dochodu z działalności gospodarczej.
Przypomnijmy, że aktualna ulga ubezpieczeniowa jest adresowana do osób, które:
  • prowadzą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub innych przepisów szczególnych,
  • w poprzednim roku kalendarzowym (obecnie – w 2019 r.) osiągnęły przychód z tytułu działalności gospodarczej nie wyższy niż 120 000 zł, jeżeli działalność była prowadzona przez cały rok.
Jeśli przedsiębiorca prowadził biznes tylko przez część roku (np. rozpoczął lub zawiesił działalność), powyższy limit ulega proporcjonalnemu obniżeniu. Kwotę 120 000 zł należy podzielić przez liczbę dni kalendarzowych poprzedniego roku i pomnożyć otrzymany wynik przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej w ubiegłym roku. Otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.
Przedsiębiorca, który spełnił warunki do ulgi i chciał z niej skorzystać od lutego br., musiał zgłosić się w ZUS do 2 marca poprzez złożenie odpowiednich dokumentów: ZUS ZWUA (wyrejestrowanie z dotychczasowym kodem ubezpieczenia) oraz ZUS ZUA lub ZUS ZZA (zgłoszenie do ubezpieczeń z kodem właściwym dla małego ZUS: 05 90 albo – u rencistów – 05 92). W nieco innej sytuacji są przedsiębiorcy, którzy już od stycznia 2020 r. korzystali z małego ZUS na wcześniejszych zasadach i chcieli kontynuować opłacanie niższych składek. Oni nie musieli się przerejestro wywać.
Wszyscy, którzy korzystają z małego ZUS plus w lutym, muszą złożyć w marcu dokumenty rozliczeniowe za luty, w których przekażą informację o rocznym przychodzie, rocznym dochodzie oraz formach opodatkowania działalności gospodarczej.

Dochód, czyli co

Wysokość podstawy wymiaru składek społecznych z „małej działalności plus” wyznacza dochód z poprzedniego roku kalendarzowego. O jaki dochód chodzi? W praktyce rozumienie tego pojęcia na użytek obliczenia podstawy do ZUS okazało się wcale niełatwe. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie mają własnej definicji. W przypadku rozliczania się według skali lub podatkiem liniowym 19 proc. bierze się pod uwagę dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Trzeba więc w tym zakresie odwołać się właśnie do regulacji podatkowych. Problem jednak w tym, że „dochodów” może być kilka. Dochodem jest bowiem zarówno przychód pomniejszony wyłącznie o koszty jego uzyskania, jak i pomniejszony o składki społeczne, straty z lat ubiegłych czy po zastosowaniu innych ulg, będący podstawą opodatkowania. Tym samym dochód z ksiąg podatkowych może się różnić od dochodu, jaki podatnik wykazuje w zeznaniu rocznym PIT.
W opinii autora, skoro mowa o dochodzie rocznym z działalności gospodarczej w ujęciu podatkowym, to należałoby się odwołać do art. 24 ustawy o PIT, który stanowi, że:
  • u podatników, którzy prowadzą księgi rachunkowe, za dochód z działalności gospodarczej uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, zaliczone uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów;
  • u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów, dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 (kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont, u „vatowców” – przychód pomniejszony o należny VAT) a kosztami jego uzyskania (koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23); przy czym koszty należy tu skorygować o różnice remanentowe.
Zatem chodzi tu o dochód według ksiąg, bez żadnych odliczeń czy ulg. Jeżeli do kosztów uzyskania przychodu podatnik zaliczał składki na własne ubezpieczenia społeczne oraz osób z nim współpracujących, musi doliczyć kwoty tych składek do rocznego dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Jeśli podatnik w poprzednim roku kalendarzowym rozliczał się w formie karty podatkowej i nie korzystał ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług, to roczny dochód z działalności gospodarczej ustala, mnożąc roczny przychód z działalności gospodarczej (którym jest wartość sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, która podlega opodatkowaniu tym podatkiem, bez kwoty tego podatku) przez współczynnik 0,5.
A jeśli przedsiębiorca był na ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych, roczny dochód z działalności gospodarczej mu wyjdzie po pomnożeniu rocznego przychodu z tej działalności przez współczyn nik 0,5.
281 tys. tylu przedsiębiorców złożyło wnioski do małego ZUS plus według Ministerstwa Rozwoju

Trzy kroki do wymierzenia podstawy składkowej

Po obliczeniu rocznego dochodu można już przystąpić do ustalenia podstawy wymiaru składek na 2020 r.:
KROK PIERWSZY
Obliczenie przeciętnego miesięcznego dochodu z działalności gospodarczej w 2019 r. według wzoru: (roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w 2019 r. / liczba dni kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej w 2019 r.) x 30.
Otrzymany wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr, lub w dół, jeśli jest niższa.
KROK DRUGI
Pomnożenie przeciętnego miesięcznego dochodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w 2019 r. przez współczynnik 0,5, z zastosowaniem zasad zaokrąglania jak wyżej.
KROK TRZECI
Porównanie otrzymanego wyniku do kwoty 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2020 r. – 780 zł) i 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2020 r. – 3136,20 zł). Podstawa wymiaru składek nie może być bowiem niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku i nie może przekraczać kwoty 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonej na dany rok.

Przykład 1

Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą od 1 sierpnia 2019 r., jest na zasadach ogólnych. Najpierw sprawdziła, jaki obowiązuje ją limit przychodów, czyli:
120 000 zł : 365 dni x 153 dni (od sierpnia do grudnia) = 50 301,37 zł
Przychód uzyskany w tym czasie wyniósł 40 000 zł, osoba spełnia warunki do skorzystania z małego ZUS plus. Dochód, ze składkami zaliczanymi do kosztów włącznie, wyniósł zaś 6100 zł.
1. Obliczenie przeciętnego miesięcznego dochodu:
6100 zł : 153 dni x 30 = 1196,08 zł
2. Obliczenie podstawy wymiaru składek społecznych:
1196,08 zł x 0,5 = 598,04 zł
Obliczona podstawa jest niższa od kwoty 30 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2020 r., więc przedsiębiorca może w 2020 r. opłacać swoje składki społeczne z tytułu działalności gospodarczej od tej właśnie kwoty czyli od 780 zł (a nie od 598,04 zł).

Przykład 2

Obliczenie podstawy u przedsiębiorcy z pytania:
31 980,55 zł (roczny dochód powiększony o składki zaliczone do kup) : 365 dni x 30 = 2628,54 zł
2628,54 zł x 0,5 = 1314,27 zł
Od powyższej podstawy przedsiębiorca może w 2020 r. opłacać swoje składki społeczne z tytułu działalności gospodarczej. Oczywiście w okresie, w którym korzysta z małego ZUS plus, ma prawo w poszczególnych miesiącach opłacać składki na ubezpieczenia od podstawy wymiaru wyższej niż ustalona w powyższy sposób.
Decydując się na ulgę, trzeba mieć na uwadze, że wysokość kwoty, od której będą opłacane składki społeczne, w tym chorobowa, ma wpływ na wysokość przysługujących ubezpieczonemu zasiłków: chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego.
Okres opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne wynosi maksymalnie 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Jako miesiąc kalendarzowy przyjmuje się każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu co najmniej jeden dzień.
Jeśli osoba korzystała z małego ZUS w 2019 r. lub w styczniu 2020 r., okres ten wlicza się zarówno do 36, jak i 60 miesięcy kalendarzowych.

Dodatkowe obowiązki ulgowicza

Oprócz standardowych obowiązków płatnika dotyczących przekazywania dokumentów rozliczeniowych oraz opłacania składek, osoba objęta ulgą będzie musiała również wypełniać dwa obowiązki.
OBOWIĄZEK 1
Musi przekazywać w deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacje o rocznym przychodzie, rocznym dochodzie oraz formach opodatkowania z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz podstawie wymiaru składek (ZUS DRA cz. II bądź ZUS RCA cz. II),
OBOWIĄZEK 2
Ponadto musi przedstawiać na żądanie ZUS dokumenty potwierdzające zastosowane w poprzednim roku kalendarzowym formy opodatkowania, wysokość rocznego przychodu i rocznego dochodu z tytułu wykonywania działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania; jeśli adresat tego nie zrobi, ZUS ustali mu za wszystkie miesiące danego roku podstawę wymiaru składek w wysokości 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Podstawa składek zdrowotnych – bez zmian

Zmiany, o których piszemy, nie dotyczą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Omawiana ulga nie odnosi się do ubezpieczenia zdrowotnego. Składki na NFZ opłaca się od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, zawsze w pełnej wysokości za każdy miesiąc ubezpieczenia, nawet jeśli w danym miesiącu był np. pobierany zasiłek. ©℗
Do kiedy składki
10 marzec 2020 r.
Przedsiębiorcy, którzy spełnili warunki skorzystania z nowej ulgi mały ZUS plus, już w marcu uregulują za luty składki społeczne naliczone od podstawy wymiaru ustalonej na bazie zeszłorocznego dochodu z działalności gospodarczej. Jeśli nikogo nie zatrudniają i opłacają składki jedynie na swoje ubezpieczenia oraz osób współpracujących, zapłacą należność do 10 marca.
16 marzec 2020 r.
Natomiast płatników, którzy odprowadzają składki jeszcze za inne osoby (pracowników, zleceniobiorców), obowiązuje termin do 16 marca (15 marca – niedziela).
Podstawa prawna
Art. 18c, art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266).
Art. 24 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 284).
Art. 2 pkt 22 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106).
Rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 20 grudnia 2018 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych oraz innych dokumentów (Dz.U. z 2018 r. poz. 2495; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 102).