Pracodawca musi się liczyć z tym, że jeśli samochód finansowany w ramach leasingu z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) nie będzie nadawał się do użytku po wypadku, to będzie musiał oddać pieniądze na jego konto.
Taki wniosek płynie ze stanowiska Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (BON). Zostało wydane w związku z sytuacją pracodawcy, którą przedstawiła Ogólnopolska Baza Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (OBPON.org). Półtora roku temu zawarł on umowę na leasing samochodu, którego koszt jest pokrywany na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie ZFRON (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1023). Zgodnie z nim środki funduszu rehabilitacji mogą być wydane na zakup samochodu wyłącznie do przewozu osób niepełnosprawnych, w szczególności mających trudności w korzystaniu z publicznych środków transportu. Problem w tym, że auto uległo wypadkowi i nie nadaje się do dalszej eksploatacji. W efekcie umowa leasingu zostanie rozwiązana oraz rozliczona z leasingodawcą. Pracodawca ma jednak wątpliwości, co stanie się z pieniędzmi ZFRON wydanymi przez półtora roku na leasing, skoro w takich okolicznościach samochód nie przejdzie na jego własność.
BON odpowiada, że sytuacja, w której firma dokonuje z funduszu wydatku długoterminowego i nie jest w stanie sfinalizować realizacji finansowanego z tego źródła zadania, budzi zastrzeżenia co do spełniania warunków określonych w par. 11 i 4a rozporządzenia w sprawie ZFRON. Pierwszy z przepisów wskazuje, że koszty rat leasingowych, związane z nabyciem środków trwałych (samochodu) mogą być finansowane z funduszu tylko w przypadku, gdy umowa leasingu skutkuje przeniesieniem własności na pracodawcę. Tymczasem w opisanej sytuacji do tego nie doszło i w konsekwencji doszło do naruszenia zasad gospodarowania środkami funduszu. Natomiast par. 4a przesądza, że warunkiem wykorzystywania ZFRON jest dokonywanie wydatków z niego w sposób celowy i oszczędny, z uwzględnieniem optymalnego doboru metod i środków w stosunku do zakładanych efektów. Stan faktyczny przedstawiony przez OBPON.org może zaś świadczyć o tym, że pracodawca przed dokonaniem wydatku nie przeprowadził analizy długoterminowej lub nie ustalił, czy alternatywne rozwiązania nie dałyby tego samego lub lepszego skutku dla rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Dlatego biorąc pod uwagę charakter nieprawidłowości, może powstać obowiązek wpłat na ZFRON oraz Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), określonych w art. 33 ust. 4a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1172 ze zm.). Przepis ten zakłada, że w momencie niezgodnego z prawem przeznaczenia pieniędzy z ZFRON pracodawca zwraca 100 proc. wydanych środków na jego konto i dodatkowo wpłaca 30 proc. tej kwoty do PFRON.
– Nie jest to dobra dla pracodawców interpretacja, bo przecież zawierając umowę leasingu, trudno jest przewidzieć, że w przyszłości może dojść do jakiegoś zdarzenia losowego. W obawie więc przed negatywnymi konsekwencjami, pracodawcy będą mniej chętnie korzystać z ZFRON na ten cel – mówi Edyta Sieradzka, wiceprezes OBPON.org.