Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy zachorował w styczniu 2020 r. (pięć dni). Poprzednie zwolnienie lekarskie i zasiłek chorobowy były w listopadzie 2019 r. Wówczas podstawa wymiaru tego zasiłku wynosiła 1797,71 zł (po odliczeniu składek), lecz bez dodatku służbowego, który wynosi 250 zł i nie jest pomniejszany za okresy niezdolności do pracy z powodu choroby zgodnie z zapisami regulaminu wynagradzania. Od 1 stycznia 2020 r. wzrosła minimalna podstawa wymiaru zasiłków, ale ze względu na to, że od ostatniego okresu choroby nie minęły pełne trzy miesiące, podstawy nie ustala się na nowo. Jaką więc przyjąć podstawę wynagrodzenia chorobowego za styczeń 2020 r.? Od 1 stycznia 2020 r. wynagrodzenie zostało podniesione do 2350 zł.
odpowiedź
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (a także wynagrodzenia chorobowego) stanowi u pracownika przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzenie będące podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe, podlega pomniejszeniu o część składkową, którą finansuje ubezpieczony (łącznie 13,71 proc.).
Jednakże nie ustala się podstawy zasiłkowej na nowo za każdym razem, gdy pracownik np. zachoruje. Podstawy wymiaru zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się bowiem na nowo (z nowego okresu), jeżeli w pobieraniu tego wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe.
I tu taka sytuacja ma miejsce, gdyż ostatnio pracownik chorował w listopadzie 2019 r. Od jego ostatniej niezdolności do pracy minął więc tylko jeden pełny miesiąc. Teoretycznie podstawa ustalona dla poprzedniego świadczenia (z okresu od listopada 2018 r do października 2019 r.) powinna być przyjęta dla wynagrodzenia chorobowego za styczeń 2020 r.
Gwarantowana kwota
Jednakże należy zwrócić uwagę na art. 45 ustawy zasiłkowej, który zastrzega, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego (i pozostałych) z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tego wynagrodzenia. Wynagrodzenie minimalne, po odliczeniu części składek społecznych odciąganych z dochodu pracownika, stanowi jednocześnie minimalną podstawę wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze godzin.
Z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej wynika dodatkowe wyjaśnienie, że podstawa wymiaru zasiłku wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o 13,71 proc. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Z tego wniosek, że podstawa wymiaru np. wynagrodzenia chorobowego przy pełnym etacie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę po odliczeniu składek społecznych – 13,71 proc., lecz tylko wówczas gdy wynagrodzenie stanowiące tę podstawę razem ze składnikami niezmniejszanymi za czas choroby jest równe lub wyższe od najniższej podstawy zasiłkowej obowiązującej dla pracowników pełnoetatowych. W takim przypadku podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi faktyczna podstawa – bez uwzględniania składników, do których pracownik zachowuje prawo przez cały czas.
Warto więc w tym miejscu jeszcze zaznaczyć, że pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze ma zagwarantowane prawo do wynagrodzenia za pracę w wysokości nie niższej niż wynagrodzenie minimalne ustanowione przez państwo. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące mu składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyłączeniem:
- nagrody jubileuszowej,
- odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
- dodatku za staż pracy.
W 2020 r. obowiązuje stawka minimalnego wynagrodzenia za pracę w wysokości 2600 zł miesięcznie. Nie oznacza to jednak, że jest to tzw. płaca zasadnicza. Na pensję minimalną mogą się bowiem składać premie, dodatki, nagrody, wynagrodzenie w formie akordowej, prowizyjnej, godzinowej czy stałej stawce miesięcznej. Miesięcznie wieloskładnikowe pobory pracownika, po zsumowaniu, nie mogą spaść poniżej kwoty ustawowej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli takie wynagrodzenie nie zostałoby osiągnięte, pracownikowi przysługuje wyrównanie za każdą godzinę pracy. Takie ukształtowanie zarobków oraz prawo do poszczególnych składników w okresie absencji chorobowych ma wpływ na kwestię ustalania podstawy wymiaru zasiłku, a także wynagrodzenia chorobowego.
Od 1 stycznia 2020 r. podstawa wymiaru zasiłków z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu 13,71 proc. tej kwoty, tj. od 2243,54 zł (kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę – 2600 zł, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.).
Ile hipotetycznie
Jeśli pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje dodatkowe składniki – takie które nie są pomniejszane za czas absencji chorobowych, np. premie, dodatek za staż pracy, funkcyjny – to najpierw należy ustalić hipotetyczną podstawę wymiaru zasiłku, a potem przyrównać ją do minimalnej podstawy zasiłkowej. Jeżeli podstawa ustalona z uwzględnieniem składników, do których pracownik zachowuje prawo mimo choroby, czyli ta hipotetyczna, jest równa bądź wyższa od tej minimalnej ustawowej, wówczas jako podstawę wymiaru zasiłku przyjmuje się faktyczne wynagrodzenie, bez składników dodatkowych, których nie wlicza się do podstawy zasiłkowej. Zgodnie bowiem z art. 41 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.
Jeśli natomiast wszystkie zliczone składniki wynagrodzenia, z tymi niezmniejszanymi włącznie, nie dorównują podstawie minimalnej, wówczas podstawę wymiaru zasiłku podwyższa się do kwoty tej minimalnej podstawy wymiaru, obliczonej jako różnica minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu 13,71 proc. i kwoty składnika, do którego pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, również po pomniejszeniu o część składkową.
Rozwiązanie dla czytelnika
Jak wynika ze stanu faktycznego, pracownik zatrudniony na pełen etat zachorował w styczniu br. Poprzednia podstawa wymiaru zasiłku ustalona w listopadzie 2019 r. wyniosła 1797,71 zł i została wyliczona tylko z wynagrodzenia za pracę, bez dodatku służbowego, który wynosi 250 zł, a po odliczeniu składkowym – 215,72 zł. Łączna podstawa, czyli ta hipotetyczna (z dodatkiem), była bowiem wyższa niż minimalna podstawa zasiłkowa z 2019 r., która wynosiła 1941,52 zł (2250 zł – 13,71 proc.).
Niestety podstawa w tej wysokości (z listopada 2019 r.) nie wystarcza przy ustalaniu wynagrodzenia chorobowego za styczeń br. Jest za niska. Nawet bowiem z tym dodatkiem podstawa hipotetyczna jest niższa od obecnej minimalnej podstawy zasiłków w wysokości 2243,54 zł:
- 1797,71 zł + 215,72 zł = 2013,43 zł
- 2013,43 zł < 2243,54 zł
W związku z tym podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy podwyższyć do kwoty minimalnej podstawy wymiaru, którą oblicza się w następujący sposób:
2243,54 zł – 215,72 zł = 2027,82 zł
Jest to różnica między minimalnym wynagrodzeniem za pracę, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc., a kwotą składnika, do którego pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania chorobowego, po pomniejszeniu o 13,71 proc.
Wynagrodzenie chorobowe za styczeń 2020 r. należy więc obliczyć w następujący sposób:
- 2027,82 zł : 30 = 67,59 zł
- 67,59 zł x 80 proc. = 54,07 zł
- 54,07 zł x 5 dni = 270,35 zł
Wynagrodzenie zasadnicze za pozostałą przepracowaną część miesiąca należy więc obliczyć w następujący sposób:
- 2350 zł : 30 = 78,33 zł
- 78,33 zł x 5 dni = 391,65 zł
- 2350 zł – 391,65 zł = 1958,35 zł
Za styczeń pracownikowi przysługuje łącznie 2478,70 zł (1958,35 zł + 270,35 zł + 250 zł).
Zwolnienie ze składek
Zwolnione ze składek na ZUS są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku (par. 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego).
Powyższe zwolnienie ma zastosowanie po spełnieniu wszystkich wymienionych warunków. Przepisy ubezpieczeniowe nie określają, jak postąpić z rozliczeniem, jeśli zasiłek przysługuje za część miesiąca. Wiadomo jednak, że zwolniony ze składek pozostaje tylko ten jego ułamek, który przypada na okres poboru zasiłku. Trzeba więc policzyć tę wartość składnika, która podlega oskładkowaniu. Ze względu na brak odpowiedniego wzoru, który miałby zastosowanie w tym przypadku, przyjęło się, by wysokość składnika wynagrodzeniowego podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca, pomnożyć przez liczbę dni pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego, a następnie od wartości pełnego świadczenia odliczyć otrzymany wynik.
Za styczeń 2020 r., oskładkowaniu podlega dodatek służbowy w wysoko ści:
- 250 zł : 31 dni stycznia = 8,06 zł; 8,06 x 5 dni choroby = 40,30 zł
- 250 zł – 40,30 zł = 209,70 zł. ©℗
Lista płac za styczeń 2020 r. ©℗
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Przychód | 2478,70 zł | 1958,35 zł + 270,35 zł + 250 zł |
| Składki na ubezpieczeniaspołeczne | 297,24 zł | • podstawa wymiaru – 2168,05 zł (1958,35 zł + 209,70 zł)• składka emerytalna – 2168,05 zł x 9,76 proc. = 211,60 zł• składka rentowa – 2168,05 zł x 1,5 proc. = 32,52 zł• składka chorobowa – 2168,05 zł zł x 2,45 proc. = 53,12 złSuma składek – 297,24 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– do odliczenia od zaliczki na podatek | 192,70 zł165,94 zł | Podstawa wymiaru – 2141,16 zł (2168,05 zł + 270,35 zł, po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne – 297,24 zł)2141,16 zł x 9 proc. = 192,70 zł2141,16 x 7,75 proc. = 165,94 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 119 zł | Przychód do opodatkowania – 2478,70 zł• podstawa opodatkowania po zaokrągleniu: 1931 zł [2478,70 zł (przychód) – 250 zł (koszty uzyskania przychodów) – 297,24 (składki na ubezpieczenia społeczne)]• zaliczka do US: 119 zł [(1931 zł x 17 proc.) – 43,76 zł (ulga podatkowa) = 284,51 zł (zaliczka na podatek) – 165,94 zł (składka zdrowotna) = 118,57 zł] |
| Do wypłaty | 1869,76 zł | 2478,70 – (297,24 zł + 192,70 zł + 119 zł) |
Podstawa prawna
•art. 3 pkt 3, art. 36 ust. 1, art. 41, art. 45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2019 poz. 645; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 60)
•art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2177; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1564)
•par. 1, par. 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949)
