Miałem zadłużenie składkowe, które spłaciłem w listopadzie. Komornik umorzył egzekucję prowadzoną z nieruchomości, która była wszczęta na wniosek ZUS. Jednak niedawno otrzymałem ponownie informację od komornika, że w innej mojej sprawie ZUS został przyłączony do egzekucji z tych nieruchomości. Czy to możliwe? Czy mogę żądać uchylenia tytułu wykonawczego? W księdze wieczystej figuruje jeszcze hipoteka ZUS, ale przecież wygasła. Na pytanie odpowiada Marcin Nagórek,
radca prawny.
W opisywanej sytuacji przedsiębiorca zamierza kwestionować zasadność tytułu wykonawczego. Ustawodawca przewidział stosowne mechanizmy prawne. Zgodnie z art. 840 kodeksu postępowania cywilnego dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli m.in. po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Jeśli tytułem jest orzeczenie sądowe, to dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.
Na podstawie tych regulacji ukształtowało się jednolite orzecznictwo sądowe, z którego wynika, że powództwo przeciwegzekucyjne skierowane na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego może być skutecznie wniesione tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub w określonej jego części (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 12 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 209/17).
Wspomniane wyżej założenia mają istotne znaczenie dla niniejszej sprawy. Skoro bowiem dług ZUS został spłacony, to jego wierzytelność wygasła, w konsekwencji wygasła i hipoteka ZUS. Należy jednak zauważyć, że hipoteka nadal figuruje w księdze wieczystej, bo do jej wykreślenia konieczne jest złożenie stosownego wniosku przez samego przedsiębiorcę.
Jeśli zaś chodzi o działania informacyjne komornika, który przekazywał do ZUS pisma w sprawie przyłączenia go do innej sprawy egzekucyjnej, warto odnotować stanowisko z wyroku Sądu Rejonowego w Mrągowie z 25 marca 2015 r., sygn. akt I C 411/14. Wskazano w nim, że spłata długu wyklucza powództwo nawet wtedy, gdy w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego na rzecz innego wierzyciela zawiadomiono tego spłaconego (ZUS) o wszczęciu egzekucji z nieruchomości, na której ustanowiono na jego rzecz hipoteki. Komornik ma bowiem obowiązek zawiadomienia wierzyciela hipotecznego.
Nie ma więc podstaw do występowania z powództwem przeciwko ZUS o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, bo wierzytelność nim objęta została spłacona. Czynności informacyjne komornika są zaś wynikiem jedynie procedury egzekucyjnej, w której musi on powiadomić wierzycieli hipotecznych o wszczęciu egzekucji z nieruchomości, na której figurują hipoteki. W interesie przedsiębiorcy jest więc doprowadzenie do aktualnego stanu prawnego w księdze wieczystej, aby uniknąć w przyszłości podobnych wątpliwości.
Podstawa prawna
• art. 840 ustawy z 17 listopada 1964 r. ‒ Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).