Na 2020 r. przewidziano specjalne zasady zgłaszania się do tej ulgi. Trzeba też pamiętać, że korzystanie w 2019 r. z obniżonych składek zostanie wliczone do trzyletniego limitu
Mały ZUS plus to rozwinięcie dotychczasowej ulgi – małego ZUS. Ustawa z 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej wprowadzająca tę ulgę została podpisana przez prezydenta 27 grudnia 2019 r. i obecnie oczekuje na ogłoszenie. Wchodzi ona w życie dopiero 1 lutego 2020 r., co powoduje, że jeszcze w styczniu niektórzy będą mogli skorzystać z dotychczasowego małego ZUS i dopiero od lutego przejść na mały ZUS plus. Ustawa nowelizująca wprowadziła specjalne przepisy na 2020 r., zgodnie którymi mogą oni korzystać z ulg. Inne zasady będą obowiązywały osoby, które nie będą podlegały małemu ZUS w styczniu 2020 r., ale spełniają kryteria na mały ZUS plus.

Nie zawsze wyrejestrowanie konieczne

Ubezpieczony, który na 2020 r. jest uprawniony do małego ZUS, powinien zgłosić się do tej ulgi do 8 stycznia 2020 r. Od lutego, a więc od wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej, będzie miał z kolei prawo do małego ZUS plus. Aby z niego skorzystać, nie będzie musiał się wyrejestrowywać i ponownie zgłaszać się do ubezpieczeń społecznych. Będzie jednak musiał przekazać:
  • w imiennym raporcie miesięcznym albo w deklaracji rozliczeniowej za styczeń 2020 r. informację o rocznym przychodzie z działalności gospodarczej uzyskanym w poprzednim roku kalendarzowym oraz o obniżonej podstawie wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy;
oraz
  • w imiennym raporcie miesięcznym albo w deklaracji rozliczeniowej za luty 2020 r. informację o:
– zastosowanych formach opodatkowania obowiązujących przedsiębiorcę w poprzednim roku kalendarzowym,
– rocznym przychodzie z działalności gospodarczej i rocznym dochodzie z tej działalności uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, w tym o przychodzie i dochodzie uzyskanych w okresie obowiązywania danej formy opodatkowania,
– obniżonej zgodnie z zasadami małego ZUS plus podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej na dany rok kalendarzowy.
Musi to zrobić w terminach przewidzianych dla uiszczenia składek.
Inaczej będzie musiała postąpić osoba, która w styczniu 2020 r. nie mogła skorzystać z ulgi mały ZUS, a więc jej przychód w 2019 r. przekraczał równowartość 30-krotności minimalnego wynagrodzenia, ale był niższy niż 120 000 zł, a więc od lutego będzie uprawniona do małego ZUS plus. Taki przedsiębiorca powinien wyrejestrować się z ubezpieczeń i ponownie zarejestrować już z nowym kodem oraz złożyć informacje o formach opodatkowania, przychodzie, dochodzie oraz nowej podstawie wymiaru składek. Ma na to czas do końca lutego 2020 r. Takie same zasady będą obowiązywać osoby, które w styczniu 2020 r. zakończyły korzystanie z 24-miesięcznych preferencyjnych składek (art. 18a ustawy systemowej).
Do końca lutego informacje te będą musiały zgłosić osoby, które w lutym rozpoczęły po przerwie lub wznowiły prowadzenie działalności gospodarczej. Będą to musiały zrobić wraz ze zgłoszeniem się do ubezpieczeń społecznych. Przy czym jeśli okres między ponownym rozpoczęciem albo wznowieniem działalności a końcem lutego będzie krótszy niż siedem dni, przedsiębiorca będzie mógł dokonać odpowiednich zgłoszeń w ciągu siedmiu dni, a więc nawet po 29 lutego 2020 r.
To oczywiście zasady dotyczące tylko 2020 r. W następnych latach przedsiębiorcy będą mieli czas na zgłoszenie się do małego ZUS plus do końca stycznia. Osoby, które rozpoczynają działalność po przerwie lub ją wznawiają, będą miały na to siedem dni. To wyjście naprzeciw postulatom przedsiębiorców, którzy sygnalizowali, że poprzedni termin dokonania zgłoszenia (8 stycznia każdego roku) był zbyt krótki. Zwłaszcza że sposób obliczania składek był trudniejszy.

Jak było dotychczas

Nowe przepisy istotnie zwiększą liczbę uprawnionych do obniżonych składek. Zgodnie z obowiązującym do końca stycznia art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych może skorzystać z nich prowadzący działalność, który w poprzednim roku osiągnął przychód nie wyższy niż 30-krotność obowiązującego wtedy minimalnego wynagrodzenia. W 2018 r. była to kwota 63 000 zł. Po zmianach w przepisach będzie ustanowiona kwota stała – 120 000 zł, proporcjonalnie pomniejszana, gdy działalność nie była prowadzona przez cały rok. I tak, jeśli przedsiębiorca prowadził działalność przez np. sześć miesięcy, próg ten będzie wnosił 60 000 zł.
Zmiana progu przychodu to jednak nie wszystko. Ważny będzie także dochód, od którego będzie się obliczało obniżone składki, zaś przychód będzie służył jedynie stwierdzeniu, czy przedsiębiorca ma prawo do ulgi. W 2019 r. przedsiębiorca musiał obliczyć przeciętny przychód miesięczny. Przychód ten mnożył przez współczynnik uzależniony od przeciętnego i minimalnego wynagrodzenia, ogłaszany co roku przez prezesa ZUS. Dochód przedsiębiorcy nie miał żadnego znaczenia, co było szeroko krytykowane – sam próg przychodu był bardzo niski, a dodatkowo faworyzowało to osoby, których działalność nie wymagała ponoszenia dużych kosztów. W 2020 r. ma się to zmienić, bo przedsiębiorca będzie obliczał średni miesięczny dochód, a nie przychód. Do dochodu tego będzie musiał doliczać składki opłacone za siebie i współpracowników, które wcześniej dla celów podatkowych odliczył.
Przeciętny dochód będzie musiał zostać pomnożony przez współczynnik o stałej wielkości (0,5), niezależnej od innych wskaźników.
W nowych przepisach nie ma określonego wprost limitu dopuszczalnego przychodu, bo jest on limitowany pośrednio. Nowa podstawa wymiaru składek obliczona z zastosowaniem ulgi nie może bowiem być niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia oraz 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Progi te to z jednej strony minimalna podstawa składek dla osób korzystających z preferencyjnych składek (24-miesiące od rozpoczęcia prowadzenia działalności albo zakończenia korzystania z ulgi na start), a z drugiej minimalna podstawa wymiaru składek dla osób, które nie mają prawa do żadnych ulg.
WAŻNE W następnych latach przedsiębiorcy będą mieli czas na zgłoszenie się do małego ZUS plus do końca stycznia, chyba że chodzi o osoby, które rozpoczynają działalność po przerwie lub ją wznawiają.

Wyjątki bez zmian

Wiele warunków pozostaje jednak bez zmian. Przede wszystkim lista wyjątków, które nie pozwolą na skorzystanie z ulgi. I tak nie mają do niej prawa osoby, które w poprzednim roku kalendarzowym były opodatkowane kartą podatkową i które korzystały ze zwolnienia sprzedaży od VAT. Z małego ZUS plus nie skorzystają także początkujący przedsiębiorcy, mający jeszcze prawo do opłacania preferencyjnego ZUS, a więc od podstawy wynoszącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia przez 24 miesiące od zgłoszenia do ubezpieczeń lub zakończenia korzystania z ulgi na start. Z ulgi wyłączone są też osoby prowadzące w danym roku działalność krócej niż przez 60 dni oraz te, które prowadziły pozarolniczą działalność w innej formie (np. jako wspólnik spółki osobowej). Składek nie obniży także przedsiębiorca wykonujący działalność na rzecz swojego byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym i wykonywał te same czynności, jak na umowie o pracę.
Poprzednia ulga była także krytykowana ze względu na zastosowany limit z niej korzystania – ograniczono jej stosowanie do 36 miesięcy w trakcie 60-miesięcznego okresu rozliczeniowego. Niestety zasada ta pozostaje bez zmian – przy obliczaniu dozwolonych okresów korzystania z ulgi (36 miesięcy w pięcioletnim okresie rozliczeniowym) bierze się pod uwagę korzystanie z dotychczasowego małego ZUS, a więc w dotychczasowym brzmieniu art. 18c ustawy systemowej. ©℗
Kto nie skorzysta z ulgi
Prawa do małego ZUS plus nie będą miały osoby, które:
• w poprzednim roku kalendarzowym opłacały podatek według karty podatkowej i które korzystały ze zwolnienia sprzedaży z VAT;
• mają prawo do preferencyjnych składek zgodnie z art. 18a ustawy systemowej, a więc w ciągu prawo opłacania ich od podstawy wymiaru wynoszącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia;
• w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych;
• w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność (np. jako wspólnik spółki osobowej);
• wykonują pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej;
• korzystały z małego ZUS plus (wliczając w to dotychczas obowiązujący mały ZUS) przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej – na razie warunek ten nie będzie miał zastosowania do nikogo, bo ulga wchodząca do limitu jest dostępna dopiero od 2019 r. ©℗
Podstawa prawna
• art. 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2432)
• ustawa z 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej – tekst oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw