Problem dotyczy tego, kiedy należy pobierać zaliczki od płatności finansowanych przez pracodawcę. Terminy przekazywania środków instytucji finansowej skutkują bowiem oddaleniem w czasie momentu, w którym powstaje przychód.
Już niedługo pierwsi pracodawcy zaczną odprowadzać wpłaty do pracowniczych planów kapitałowych. W większości przypadków obejmą one wynagrodzenia wypłacane pod koniec listopada. Dotyczy to zarówno tych pracodawców, u których wynagrodzenie jest wypłacane na koniec miesiąca, jak i tych, którzy wypłacają je na początku kolejnego miesiąca (w tym przypadku na początku grudnia).

Sekwencja działań

Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 28 ust. 2 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215 ze zm.; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1572; dalej: ustawa o PPK) pracodawca ma obowiązek obliczyć i przekazać do instytucji finansowej wpłaty finansowane przez pracodawcę oraz obliczyć, pobrać i przekazać do tej instytucji wpłaty finansowane przez pracownika. Wysokość obu wpłat jest obliczana w tym samym momencie, tj. w terminie wypłaty wynagrodzenia przez pracodawcę. Co więcej, obie wpłaty są również przekazywane w tym samym momencie do instytucji finansowej.
Zgodnie bowiem z art. 28 ust. 4 ustawy o PPK są one dokonywane do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane. Co prawda, ustawa o PPK nie posługuje się pojęciem „pobrania” wobec wpłat finansowanych przez pracodawcę, jednak należy uznać, że powyższy termin obejmuje obie wpłaty obliczane dla tego samego wynagrodzenia pracownika w tym samym momencie. Dla pierwszych wpłat terminem ich przekazania do instytucji finansowej będzie zatem albo 15 grudnia 2019 r. (dla wpłat obliczonych od wynagrodzenia wypłacanego pod koniec listopada), albo 15 stycznia 2020 r. (dla wpłat obliczonych od wynagrodzenia wypłacanego na początku grudnia).
Wpłata finansowana przez pracodawcę jest dla uczestnika PPK jego przychodem. Nie korzysta przy tym ze zwolnienia podatkowego. Od tej wpłaty należy zatem odprowadzić podatek dochodowy od osób fizycznych. Płatnikiem jest oczywiście pracodawca. Jego podstawowym obowiązkiem jest zatem obliczenie, pobranie i przekazanie do właściwego urzędu skarbowego zaliczki na ten podatek. Zaliczka jest oczywiście potrącana z wynagrodzenia pracownika – uczestnika PPK. Powyższe zasady dotyczą zarówno wpłaty podstawowej pracodawcy, jak i ewentualnej wpłaty dodatkowej.

Moment powstania zobowiązania

Pojawia się pytanie, kiedy należy tę zaliczkę obliczyć i pobrać od wynagrodzenia uczestnika PPK. Ustawa o PPK na ten temat milczy, należy zatem odwołać się do ogólnej zasady wyrażonej w art. 11 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm., ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1978; dalej: ustawa o PIT). Zgodnie z tym przepisem przychodami są m.in. otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wpłaty finansowane przez pracodawcę są nieodpłatnym świadczeniem ze stosunku pracy (oczywiście w odniesieniu do osób zatrudnionych będących pracownikami). W konsekwencji przychód pracownika z tytułu tego nieodpłatnego świadczenia powstaje w miesiącu, w którym pracodawca dokonał finansowanych przez siebie wpłat do instytucji finansowej na rachunek pracownika – uczestnika PPK, a ściślej – postawił je w dyspozycji podatnika, jakim jest pracownik – uczestnik PPK.
W szczególności sam moment obliczenia wpłaty finansowanej przez pracodawcę nie kreuje jeszcze zobowiązania podatkowego oraz obowiązku obliczenia i pobrania zaliczki na poczet podatku. Powstaną one dopiero wraz z przekazaniem wpłat do instytucji finansowej, co – jak już wskazano wcześniej – powinno nastąpić nie później niż do 15. dnia kolejnego miesiąca.
Taki moment powstania zobowiązania podatkowego ma dalsze przełożenie na rozliczenia z pracownikiem. Zaliczka na poczet podatku od danej wpłaty nie zostanie bowiem potrącona z wynagrodzenia uczestnika PPK wraz z potrąceniem wpłaty finansowanej przez pracownika w danym miesiącu (co byłoby w pełni zrozumiałe, szczególnie dla pracowników), ale dopiero w kolejnym miesiącu, a w wielu przypadkach jeszcze później. Z perspektywy pracodawcy i pracownika moment pobrania zaliczki na podatek od wpłat finansowanych przez pracodawcę ulegnie zatem przesunięciu o jeden, a czasami o dwa miesiące. [przykład]

przykład

Wypłata w lutym, danina w kwietniu
Pracodawca wypłaca wynagrodzenie pracownikowi – uczestnikowi PPK 10 lutego. W tej dacie pracodawca oblicza wysokość wpłat pracodawcy i pracownika oraz potrąca wpłatę pracownika z jego wynagrodzenia. Do 15 marca pracodawca musi natomiast przekazać tak obliczone wpłaty do instytucji finansowej. W momencie przekazania do instytucji wpłaty pracodawcy powstanie przychód po stronie pracownika. Pracodawca ma zatem obowiązek pobrania od pracownika zaliczki na poczet podatku. Taka zaliczka będzie jednak mogła zostać fizycznie potrącona dopiero z wynagrodzenia pracownika wypłacanego 10 kwietnia. Pracodawca nie może pobrać tej zaliczki z wynagrodzenia wypłacanego 10 marca, gdyż wtedy jeszcze nie powstał przychód i zobowiązanie podatkowe. Zatem pierwsze dostępne do potrącenia wynagrodzenie jest wypłacane w kwietniu.

Deklaracja o rezygnacji

A co w przypadku zwrotu w razie złożenia przez pracownika – uczestnika PPK deklaracji o nieoszczędzaniu? Zgodnie z art. 23 ust. 4 ustawy o PPK, jeżeli pracownik złoży taką deklarację, to wpłaty pobrane w miesiącu złożenia deklaracji należy mu zwrócić. Nie oznacza to jednak, że pracownik otrzyma zwrot całej pobranej z jego wynagrodzenia kwoty. Na tą kwotę składa się bowiem wpłata finansowana przez pracownika z wynagrodzenia wypłaconego już w tym miesiącu oraz zaliczka na podatek potrącona w związku z wpłatą finansowaną przez pracodawcę przekazaną instytucji finansowej miesiąc albo dwa wcześniej. Zwrot obejmie zatem wyłącznie wpłatę finansowaną przez pracownika i potrąconą w tym miesiącu z jego wynagrodzenia. Zaliczka na podatek nie zostanie natomiast zwrócona, gdyż, po pierwsze, nie jest wpłatą w rozumieniu ustawy o PPK, po drugie, pojęcie pobrania odnosi się wyłącznie do wpłat finansowanych przez pracownika, oraz, po trzecie, dotyczy wpłat przekazanych do dyspozycji pracownika w poprzednich miesiącach.
Powyższe może spotkać się z niezrozumieniem pracowników oczekujących zwrotu pełnej kwoty potrąconej w miesiącu, w którym złożyli deklarację o nieoszczędzaniu. Oczywiście analogiczna sytuacja może mieć miejsce w przypadku, gdy pracownik złoży deklarację o nieoszczędzaniu jeszcze przez wypłatą wynagrodzenia w tym miesiącu. Jego wpłata nie zostanie pobrana z tego wynagrodzenia. Nadal jednak z tego wynagrodzenia zostanie potrącona zaliczka za wpłaty finansowane przez pracodawcę w poprzednich miesiącach. Warto zatem zadbać o właściwe informowanie o tych okolicznościach pracowników.

Rozwiązanie umowy

Ze względu na przesunięcie momentu pobierania zaliczek w przypadku rozwiązania umowy o pracę pracodawca może nie mieć możliwości dokonania dalszych potrąceń zaliczki. Nie będzie już bowiem wypłacał byłemu pracownikowi żadnego wynagrodzenia. W takim przypadku pracodawca doliczy przychód w postaci nierozliczonych wpłat finansowanych przez pracodawcę do przychodu ze stosunku pracy w roku, w którym te wpłaty zostały przekazane do instytucji finansowej (w PIT-11). A były pracownik będzie zobowiązany rozliczyć się w tym zakresie samodzielnie z urzędem skarbowym.