Nowe świadczenie nie będzie się liczyć do kryterium dochodowego, jeśli osoba ubiega się o pomoc o charakterze pieniężnym, będzie zaś uwzględniane przy wnioskowaniu np. o usługi opiekuńcze czy posiłek.
Taki podział wynika z nowego brzmienia art. 8 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1507 ze zm.), które weszło w życie 1 października. Do tego właśnie przepisu – na mocy ustawy wprowadzającej świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, czyli 500+ dla osób niepełnosprawnych – dodany został ustęp 4a. Zgodnie z nim do kryterium dochodowego obowiązującego w pomocy społecznej, które wynosi 701 zł dla osoby samotnej lub 528 zł w przeliczeniu na członka rodziny, wspomniane świadczenie nie będzie wliczane, ale nie zawsze. Jest to związane z tym, że art. 8 ust. 4a mówi o dwóch takich przypadkach.
Pierwszy z nich dotyczy świadczeń pieniężnych, co oznacza, że gdy osoba niepełnosprawna będzie składać wniosek np. o zasiłek okresowy czy celowy, to świadczenie uzupełniające nie zostanie potraktowane jako jej dochód. Drugie wyłączenie odnosi się zaś do ustalania opłaty za pobyt osoby w domu pomocy społecznej (DPS) od członków jej rodziny, w tym dzieci, wnuków czy małżonka. Co do zasady są oni zobligowani do ponoszenia takiej należności, jeśli ich dochody przekraczają 300 proc. kryterium dochodowego w pomocy społecznej (dla osoby samotnej lub na osobę w rodzinie). Dzięki zmianie przepisów, gdy teraz gmina weryfikuje to, czy najbliższy krewny spełnia warunki do ponoszenia odpłatności za mieszkańca DPS, nie może uwzględniać do jego dochodu świadczenia uzupełniającego.
Przyjęcie takiego rozwiązania skutkuje więc tym, że 500+ będzie stanowiło dochód przy wnioskowaniu o świadczenia niepieniężne. Należą do nich m.in. posiłek i usługi opiekuńcze, które są świadczone w miejscu zamieszkania osobom samotnym, wymagającym pomocy w wykonywaniu codziennych czynności życiowych. Ich przyznanie jest bezpłatne, gdy spełnione jest kryterium dochodowe, a w momencie jego przekroczenia osoba niepełnosprawna musi ponosić opłatę (jej wysokość gminy określają indywidualnie w uchwale). W praktyce uzyskanie prawa do 500+ może zwiększyć jej dochód i spowodować, że będzie musiała płacić za usługi opiekuńcze. Podobnie będzie, gdy osoba niesamodzielna będzie wymagała umieszczenia w DPS, bo przy ustalaniu wysokości opłaty, jaką będzie wnosić (nie może to być więcej niż 70 proc. jej dochodu), świadczenie uzupełniające będzie brane pod uwagę.
– Z punktu widzenia gmin jest to korzystna regulacja, pozwalająca zmniejszyć koszty związane z zapewnieniem opieki, jednak dla osób niepełnosprawnych już nie, ponieważ zyskując jedno świadczenie, mogą stracić inną, bezpłatną do tej pory pomoc – mówi Norbert Paprota, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bochni.