W przypadku wniosków złożonych do końca listopada ZUS będzie miał więcej czasu na rozpatrzenie i wydanie decyzji w sprawie przyznania 500+.
Od początku września oddziały ZUS przyjmują wnioski o przyznanie świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnych egzystencji. Jednak ich rozpatrywanie nie zostało jeszcze rozpoczęte, bo ustawa z 31 lipca 2019 r. wprowadzająca 500+ dla niepełnosprawnych wchodzi w życie dopiero od 1 października. Jej przepisy regulują zaś, w jakim terminie zakład powinien wydać decyzję oraz od jakiej daty świadczenie będzie przysługiwać.
Co istotne, nie będzie miała tu zastosowania zasada wskazująca, że ustalenie prawa do pomocy finansowej nastąpi w ciągu 30 dni od złożenia wniosku, bo będzie obowiązywał termin 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W związku z tym, że duża część potencjalnych beneficjentów 500+ będzie musiała uzyskać orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, może to więc potrwać dłużej niż miesiąc.
W przypadku takich osób ostatnią okolicznością konieczną do wydania decyzji będzie bowiem najczęściej dzień uprawomocnienia się wspomnianego orzeczenia. Ponadto w pierwszym okresie obowiązywania ustawy będzie stosowany przepis szczególny, który mówi, że wydanie decyzji w sprawach wniosków złożonych do 30 listopada br. będzie mogło nastąpić w ciągu 60 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do 500+.
Z kolei generalna reguła dotycząca tego, od kiedy świadczenie uzupełniające będzie przyznane, wskazuje, że będzie należało się od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego otrzymywania, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Jednocześnie osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 1 października, będą miały orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i w ciągu sześciu miesięcy od tej daty wystąpią o 500+ i orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, będą mogły otrzymać świadczenie od miesiąca złożenia wniosku – o ile oczywiście zostanie potwierdzony taki stan ich zdrowia. Osoby z znacznym poziomem dysfunkcji zdrowotnej będą mogły zawnioskować o finansowe wsparcie też w późniejszym terminie (po upłynięciu pół roku), tyle że wtedy pieniądze zostaną im przyznane od miesiąca spełnienia wymogów do uzyskania 500+, z zachowaniem warunku, że nie może to być wcześniej niż od miesiąca złożenia dokumentów.
Wspomniane regulacje pozwolą wielu osobom niepełnosprawnym na otrzymywanie 500+ z wyrównaniem za wcześniejsze miesiące. Przy czym kluczowe będzie to, jaki termin powstania niesamodzielności zostanie określony w orzeczeniu – często będzie on bowiem wcześniejszy niż data wydania orzeczenia, dzięki czemu do spełnienia przesłanek do uzyskiwania świadczenia dojdzie w miesiącu złożenia wniosku.
Ważne Jeśli ZUS wyda decyzję negatywną w sprawie przyznania świadczenia uzupełniającego, można od niej złożyć odwołanie do sądu okręgowego. Trzeba to zrobić w ciągu 30 dni od dnia doręczenia decyzji.
Przykład 1
Rencista socjalny składa w październiku wniosek o 500+, ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, a jego dochody mieszczą się w limicie 1600 zł. Niezależnie kiedy ZUS wyda decyzje – czy nastąpi to w październiku, grudniu czy listopadzie (a będzie miał na to 60 dni od wyjaśnienia ostatniej przesłanki), świadczenie uzupełniające będzie mu przysługiwać od października, czyli miesiąca złożenia wniosku, bo będzie to miesiąc, w którym spełnił wszystkie warunki do jego uzyskania. Gdyby wniosek złożył we wrześniu, ze względu na moment wejścia w życie ustawy i tak 500+ nie będzie mu przyznane za ten miesiąc, tylko począwszy od października.
Przykład 2
Osoba otrzymująca rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która spełnia przesłanki dotyczące odpowiedniego orzeczenia i dochodu, będzie składać wniosek o 500+ w listopadzie. Niezależnie kiedy ZUS wyda decyzję (będzie miał to na 60 dni), rencista otrzyma wsparcie od listopada. Wprawdzie świadczenie mógłby mieć przyznane od października, ale za ten miesiąc nie uzyska pieniędzy, bo nie można ustalić prawa do wsparcia wcześniej niż od miesiąca złożenia wniosku.
Przykład 3
Osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności będzie składać w październiku wniosek o świadczenie uzupełniające i wydanie orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji (spełnia kryterium dochodowe), a więc w terminie sześciu miesięcy od wejścia ustawy o 500+ w życie. Jeśli otrzyma ten dokument i stanie się on prawomocny np. 15 listopada, ZUS będzie miał 60 dni na wydanie decyzji, ale 500+ będzie przysługiwać od października i tym samym zostanie wypłacone za wcześniejsze miesiące.
Przykład 4
Osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności będzie wnioskować o 500+ i wydanie orzeczenia potwierdzającego niezdolność do samodzielnej egzystencji dopiero w kwietniu 2020 r., czyli po sześciu miesiącach od wejścia w życie ustawy. Gdy je otrzyma, ZUS będzie miał 30 dni na wydanie decyzji. Nawet gdyby niezdolność do samodzielnej egzystencji była u tej osoby datowana za okres wsteczny, np. od czerwca 2018 r., świadczenie i tak będzie przysługiwać od kwietnia, bo nie można uzyskać go wcześniej niż od miesiąca złożenia wniosku.
Przykład 5
Emeryt niemający żadnego orzeczenia, którego świadczenie nie przekracza 1600 zł, złożył we wrześniu wniosek o 500+ i wydanie orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Gdy lekarz orzeknie, że występuje ona np. od czerwca 2018 r., a ZUS wyda decyzję przyznającą świadczenie, będzie ono przysługiwać od października (nie od września, bo ustawa jeszcze w tym miesiącu nie obowiązuje).