Samorządy będą mogły tworzyć nowe jednostki realizujące zadania z zakresu polityki rodzinnej i pomocy społecznej. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) chce przetestować sposób ich funkcjonowania.
Możliwość powoływania nowego typu instytucji przewiduje ustawa z 19 lipca 2019 r. o świadczeniu usług przez centra usług społecznych (CUS), która czeka na publikację w Dzienniku Ustaw. Jej projekt trafił do Sejmu w ramach inicjatywy ustawodawczej prezydenta. Tworzenie CUS ma być fakultatywne, ale jeśli gmina zdecyduje się na taki krok, nastąpi to w formie przekształcenia ośrodka pomocy społecznej (OPS), którego pracownicy będą mieli zapewnioną ciągłość wynagrodzenia i warunków pracy w nowym miejscu zatrudnienia. Jedynie samorządy mające powyżej 100 tys. mieszkańców będą mogły dalej mieć i ośrodek, i CUS, przy czym nowa jednostka przejmie część jego zadań.
Utworzenie centrum będzie też możliwe na podstawie porozumienia między co najmniej dwoma gminami – wtedy będą one miały wspólną instytucję, a w każdej z nich będzie dalej funkcjonować OPS. CUS będą realizować programy usług społecznych zarówno na podstawie odrębnych ustaw, jak i tych, które zostaną określone w uchwale rady gminy. Centra będą też mogły stosować indywidualne plany usług społecznych dla osób wymagających pomocy w dłuższym czasie, za co będą odpowiadać specjalni koordynatorzy.
Ustawa zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2020 r., ale jeszcze w tym roku resort rodziny zamierza ogłosić konkurs, którego głównym celem będzie przeprowadzenie pilotażu. W jego ramach ma zostać wypracowane oraz przetestowane funkcjonowanie 15 modelowych rozwiązań w zakresie integracji i rozwoju usług społecznych skierowanych do ogółu mieszkańców, które będą dostosowane do specyfiki określonych typów gmin. Konkurs będzie finansowany z pieniędzy UE, a MRPiPS planuje przeznaczyć na niego 40 mln zł.
– Kancelaria Prezydenta współpracuje z ministerstwem przy opracowywaniu zasad konkursu. Pozwoli on przećwiczyć tworzenie CUS i otwieranie się pomocy społecznej na wszystkich mieszkańców w różnych wariantach, uzależnionych od tego, czy np. jest to gmina mała czy duża, miejska czy wiejska – mówi dr hab. Marek Rymsza, doradca Prezydenta RP, ekspert Narodowej Rady Rozwoju.
Etap legislacyjny
Podpisanie ustawy przez prezydenta