Nasza pracownica urodziła dziecko 14 stycznia 2019 r. Wystąpiła 22 stycznia 2019 r. o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim trwającym od 14 stycznia do 2 czerwca 2019 r. urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni od 3 czerwca 2019 r. do 12 stycznia 2020 r. Zasiłek macierzyński przysługuje jej więc w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. 21 czerwca złożyła pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z 26 tygodni urlopu rodzicielskiego, oświadczając, że ojciec dziecka nie będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego.
Czy pracownica ma prawo do jednorazowego wyrównania wypłaconego jej zasiłku macierzyńskiego, a jeśli tak, to za jaki okres i kiedy to wyrównanie wypłacić? Wynagrodzenia i zasiłki wypłacamy ostatniego dnia każdego miesiąca. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownicy wynosi 3192,73 zł.
Tak, pracownicy przysługuje jednorazowe wyrównanie wypłaconego dotychczas 80-proc. zasiłku macierzyńskiego za okres niecałych 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, tj. od 14 stycznia do 31 maja 2019 r. Natomiast zasiłek macierzyński za pozostałą część urlopu macierzyńskiego oraz 6 tygodni urlopu rodzicielskiego należy już wypłacić w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru w terminach przypadających do wypłaty wynagrodzeń.
Będzie tak dlatego, że złożyła wniosek o urlop rodzicielski w terminie 21 dni po porodzie, dlatego też otrzymywała zasiłek w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Gdyby takiego wniosku nie złożyła, otrzymywałaby od razu zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. i nie należałoby jej się wyrównanie.

Bezpośrednio po macierzyńskim

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie. Przewidywaną datę porodu określa zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku, a datę porodu dokumentuje się skróconym odpisem aktu urodzenia dziecka.
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik (także ojciec dziecka) ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni przy jednym dziecku. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po macierzyńskim, jednorazowo albo w częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.
Za okres urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski przysługuje w wymiarze wielokrotności tygodnia od następnego dnia po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego. Jest on przyznawany jednorazowo albo nie więcej niż w czterech częściach będących wielokrotnością tygodnia, z których każda nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:
  • pierwszej części, która w przypadku urodzenia jednego dziecka nie może być krótsza niż 6 tygodni;
  • ostatniej części zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.
Zgodnie z art. 1791 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracownica nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Może jednak zrezygnować z korzystania z tego urlopu w całości lub w części i powrócić do pracy. Pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z urlopu rodzicielskiego albo jego części składa nie później niż na 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Rezygnacja przez pracownicę z części urlopu rodzicielskiego może nastąpić, o ile wykorzystana część urlopu jest wielokrotnością tygodnia i jego wymiar nie jest krótszy od wymiaru wynoszącego 6 tygodni.
Natomiast za zgodą pracodawcy można zrezygnować z urlopu rodzicielskiego i powrócić do pracy w każdym czasie. W takim przypadku wykorzystana część urlopu nie musi być wielokrotnością tygodnia, a jego wymiar może być krótszy niż wymagane minimalne części. Za okres po rezygnacji z urlopu zasiłek macierzyński nie przysługuje.
W przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego (jego części) przez matkę dziecka z wnioskiem o niewykorzystaną całość albo część urlopu rodzicielskiego i o zasiłek macierzyński za ten okres może wystąpić pracownik ojciec dziecka, składając pisemny wniosek nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Rezygnacja z urlopu przez pracownicę nie jest jednak uwarunkowana korzystaniem z urlopu rodzicielskiego przez ojca dziecka. Jeżeli z niewykorzystanego przez matkę okresu urlopu rodzicielskiego korzysta ojciec dziecka, to on również może zrezygnować z korzystania z części tego urlopu, a z niewykorzystanej części może skorzystać matka dziecka.

Jest wyjątek

Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego oraz za okres:
  • pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;
  • pierwszych 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia lub równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka;
  • pierwszych 3 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku korzystania z zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni
‒ przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Za dalszą cześć urlopu rodzicielskiego zasiłek przysługuje w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru. Jednak od tej zasady jest wyjątek. Otóż pracownica nie później niż 21 dni po porodzie może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze ‒ łącznie 52 tygodnie (art. 1791 k.p.). Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru za cały okres udzielonych jej urlopów. Nie ma więc podziału na zasiłek w wysokości 100 i 60 proc., lecz obowiązuje ujednolicona stawka zasiłku w wysokości 80 proc.

Nie wszystkim przysługuje

Ubezpieczonej, której zasiłek macierzyński jest wypłacany w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, w razie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (32 tygodnie) albo za okres odpowiadający części okresu urlopu rodzicielskiego w wymiarze co najmniej 26 tygodni wypłaca się jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Wyrównanie jest wypłacane pod warunkiem niepobrania tego zasiłku przez ubezpieczonego ojca dziecka za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze lub za okres co najmniej 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. Wypłata wyrównania zasiłku powinna nastąpić w terminie określonym dla wypłaty wynagrodzeń, jeśli pracodawca jest płatnikiem zasiłków, lub na bieżąco po stwierdzeniu uprawnienia, jeśli płatnikiem jest ZUS, jednak nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia stosownych dokumentów. Dotyczy to także wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku za dalszy okres lub innego dokumentu niezbędnego do wypłaty wyrównania (np. zaświadczenie pracodawcy o terminie zaprzestania korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, jeżeli zasiłek jest wypłacany przez ZUS).
Jeśli pracownica zrezygnowałaby z mniejszej niż 26 tygodni części urlopu macierzyńskiego, to wyrównanie zasiłku by jej nie przysługiwało. [ramka]
Dla kogo bez czekania
Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:
• absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
• funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej.

Ojciec może przejąć

Jeżeli ubezpieczona pobierająca zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru zrezygnuje z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wymiarze co najmniej 26 tygodni na rzecz ubezpieczonego ojca dziecka, ojcu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru.
Jeśli i ojciec zrezygnuje z co najmniej 26 tygodni urlopu rodzicielskiego i matka również, ojcu dziecka przysługuje jednorazowe wyrównanie do wysokości 100 proc. pobranego przez niego zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, z której korzystał, a matce dziecka – wyrównanie za okres co najmniej urlopu macierzyńskiego. [przykład]
Ile do wypłaty
Pracownica urodziła dziecko 14 stycznia 2019 r. Faktycznie wykorzystała w pełni urlop macierzyński 20 tygodni (do 2 czerwca), a od 3 czerwca do 14 lipca wykorzysta urlop rodzicielski w wymiarze 6 tygodni, tym samym rezygnując z 26-tygodniowego urlopu tego rodzaju. Pracownica ma więc prawo do jednorazowego wyrównania dotychczas wypłaconego jej zasiłku macierzyńskiego za okres od 14 stycznia do 31 maja 2019 r. Natomiast zasiłek macierzyński za okres od 1 czerwca do 14 lipca br. przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Wobec tego 28 czerwca (30 czerwca przypada w niedzielę) pracownica powinna otrzymać:
• wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za łącznie 138 dni urlopu macierzyńskiego,
• zasiłek macierzyński za 30 dni czerwca (100 proc.).
Z kolei 31 lipca należy jej wypłacić zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres urlopu rodzicielskiego od 1 do 14 lipca br.
Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownicy wynosi 3192,73 zł. Stawka dzienna zasiłku to 106,42 zł (3192,73 zł : 30).
Wypłacony zasiłek w wysokości 80 proc. za okres od 14 stycznia do 31 maja wyniósł:
106,42 zł x 80 proc. = 85,14 zł
85,14 zł x 138 dni = 11 749,32 zł
Po przeliczeniu stawki do 100 proc. zasiłek powinien wynieść:
106,42 zł x 138 dni = 14 685,96 zł
Różnica wynosi 2936,64 zł (14 685,96 zł ‒ 11 749,32 zł).
Zasiłek macierzyński za czerwiec wynosi:
106,42 zł x 30 dni = 3192,60 zł,
a za lipiec:
106,42 zł x 14 dni = 1489,88 zł. ©℗

przykład

Korzystają oboje rodzice
Przyjmijmy początkowe dane z omawianej sytuacji. Załóżmy jednak, że pracownica złożyła 10 maja pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z całości urlopu rodzicielskiego, oświadczając, że z urlopu rodzicielskiego będzie korzystał ojciec dziecka. Pracownik ojciec dziecka wystąpił o udzielenie urlopu rodzicielskiego od 3 czerwca do 12 stycznia 2020 r. Zasiłek macierzyński przysługuje pracownikowi w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Pracownik 21 czerwca złożył pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu rodzicielskiego wynoszącej 26 tygodni od 15 lipca 2019 r., dołączając do wniosku pisemne oświadczenie, że matka dziecka nie będzie korzystała z tej części urlopu rodzicielskiego.
Pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego od 3 czerwca do 14 lipca w wysokości 100 proc. podstawy. Wyrównanie wypłaconego zasiłku macierzyńskiego za okres od 14 stycznia do 2 czerwca 2019 r. przysługuje także matce dziecka, oczywiście po przedłożeniu przez nią informacji o rezygnacji przez ojca dziecka z części urlopu rodzicielskiego wynoszącej 26 tygodni.
Podstawa prawna
Art. 1791, art. 1821a, art. 1821c, art. 1821d ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).
Art. 31 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.).