Dyrektor domu pomocy społecznej (DPS) będzie mógł wprowadzić ograniczenia w samodzielnym opuszczaniu terenu placówki przez osoby z zaburzeniami psychicznymi, o ile brak opieki zagraża ich życiu lub zdrowiu.
Takie rozwiązanie znalazło się w projekcie nowelizacji ustawy o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.), którym wczoraj zajmował się rząd. Do wprowadzenia zakazu swobodnych wyjść będzie konieczne zaświadczenie lekarza, zawierające uzasadnienie dla takiego działania. Ograniczenie będzie wydawane w formie pisemnej, na czas nie dłuższy niż sześć miesięcy. Osoba, której dotyczy, będzie zaś mogła wystąpić do sądu o uchylenie zakazu, a rozprawa w tej sprawie powinna odbyć się w ciągu 14 dni. To uprawnienie będzie też przysługiwało przedstawicielowi ustawowemu mieszkańca – jeśli ten jest ubezwłasnowolniony, oraz krewnym w linii prostej. Dodatkowo to, czy DPS-y będą prawidłowo stosować nowe przepisy, kontrolować mają sędziowie – na zasadach przewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego.
W projekcie ustawy poszerzona została też lista przesłanek wymienionych w art. 64 ustawy, które pozwalają uzyskać całkowite lub częściowe zwolnienie z ponoszenia opłaty za pobyt członka rodziny w DPS. Obecnie ośrodek pomocy społecznej może fakultatywnie odstąpić od pobierania odpłatności, m.in. jeśli osoba zobowiązana do płacenia samotnie wychowuje dziecko, lub w jej rodzinie występuje niepełnosprawność albo długotrwała choroba. Natomiast po zmianie przepisów taka możliwość będzie również wtedy, gdy dorosłe dziś dziecko przebywało w pieczy zastępczej, a rodzicowi ograniczona została władza rodzicielska. Drugą nową okolicznością będzie dysponowanie przez dorosłe dziecko wyrokiem sądu oddalającym powództwo o ustalenie alimentów od rodzica, który obecnie mieszka w DPS. Z kolei obligatoryjne zwolnienie z opłaty za DPS, o którym mowa w art. 64a ustawy, będzie można uzyskać nie tylko, gdy przedstawi się orzeczenie sądu pozbawiającego rodzica władzy rodzicielskiej, lecz także w sytuacji, gdy wobec matki lub ojca wydany został wyrok skazujący za stosowanie przemocy. Co więcej to zwolnienie będzie rozciągać się na następne zobowiązane do płacenia osoby, czyli wnuki.
– Wprowadzenie takiego rozwiązania pozostaje w duchu sprawiedliwości społecznej, bo dorosłe dzieci często nie godzą się na płacenie za opiekę nad rodzicem, który krzywdził je lub porzucił i mają do nas pretensje, że ich do tego zmuszamy – mówi Zdzisław Markiewicz, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu.
Dodaje jednak, że z punktu widzenia samorządu będzie to oznaczać zwiększenie wydatków związanych z utrzymaniem mieszkańców DPS.
Wreszcie szereg nowelizowanych przepisów dotyczy działalności prywatnych placówek zapewniających całodobową opiekę osobom starszym i niepełnosprawnym. Takie domy będą musiały spełniać określone standardy związane z personelem oraz jego liczbą. Teraz nie są one objęte żadnymi wskaźnikami zatrudnienia, co często negatywnie wpływa na jakość opieki. Ponadto wojewoda będzie mógł nałożyć dodatkową sankcję finansową w wysokości 40 tys. zł, jeśli podmiot mimo nałożenia kary za nielegalne prowadzenie placówki otwiera kolejną, bez wymaganego zezwolenia.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy przyjęty przez rząd