Dniami wolnymi od pracy są niedziele oraz określone w przepisach święta. Za wykonywanie w tym czasie obowiązków służbowych pracownikowi przysługuje inny dzień wolny lub dodatek do wynagrodzenia.
Dzień wolny w świetle prawa
Za pracę w niedzielę lub święto uznaje się wykonywanie obowiązków zawodowych między godziną 6:00 w tym dniu a godziną 6:00 w dniu następnym. Pracodawca może przy tym ustalić inny przedział czasowy. Zgodnie z ustawodawstwem dniami wolnymi od pracy powinny być niedziele oraz:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Kiedy praca w niedzielę i święta jest dozwolona?
Kodeks pracy przewiduje wyjątki od tej reguły, iż niedziele oraz święta powinny być wolne od pracy. Zgodnie z jego przepisami wykonywanie obowiązków służbowych w tym czasie jest dopuszczalne:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- w ruchu ciągłym,
- przy pracy zmianowej,
- przy niezbędnych remontach,
- w transporcie i w komunikacji,
- w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
- w rolnictwie i hodowli,
oraz przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
- zakładach świadczących usługi dla ludności,
- gastronomii,
- zakładach hotelarskich,
- jednostkach gospodarki komunalnej,
- zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
- jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
- zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.
Rekompensata za pracę w niedzielę i święta
Pracę w niedzielę lub święto powinien zrekompensować pracownikowi dzień wolny w innym terminie. Pracodawca ma obowiązek udzielić go:
- w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego,
- w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeżeli pracownik nie może skorzystać z uprawnienia w tym okresie, to przysługuje mu dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego.
Jeżeli dzień wolny nie może zostać udzielony na wskazanych wyżej zasadach, to pracodawca ma obowiązek wypłacenia pracownikowi dodatku za każdą przepracowaną godzinę w niedzielę bądź święto. Jego wysokość to 100% stawki godzinowej.
Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to osób pracujących zgodnie z weekendowym system pracy, tj. wykonujących swoje obowiązki zawodowe jedynie w piątki, soboty, niedziele oraz święta.