Podstawowym warunkiem pobierania zasiłku macierzyńskiego jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku umowy o pracę ma ono charakter obowiązkowy, a przy umowie zlecenia dobrowolny.
Zasiłek macierzyński zostanie przyznany kobiecie na zleceniu, jeśli była ubezpieczona w dniu porodu, czyli była wtedy zatrudniona na podstawie umowy zlecenia. Jeśli umowa wygaśnie przed urodzeniem się dziecka, prawo nie chroni kobiety - nie przysługuje jej więc zasiłek.
Natomiast jeśli umowa wygaśnie już po urodzeniu dziecka - wypłatę świadczenia za pracodawcę przejmuje ZUS.
Przy umowie zlecenia nie obowiązuje okres wyczekiwania - kobieta zatrudniona na zleceniu otrzyma zasiłek macierzyński od pierwszego dnia ubezpieczenia. A to oznacza, że wystarczy, aby osoba wykonująca pracę na podstawie umowy-zlecenia i zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko, a otrzyma zasiłek macierzyński bez względu na długość okresu, w jakim opłacała składki.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi średnia podstawa wymiaru składki chorobowej z 12 pełnych miesięcy poprzedzających miesiąc porodu, czyli średnie wynagrodzenie brutto z umowy zlecenia z ostatniego roku. Jeśli umowa trwała krócej niż rok, średnia uwzględnia tylko miesiące, gdy umowa była rzeczywiście wykonywana lub wynagrodzenie brutto z jednego miesiąca, gdy umowa zawarta została tylko miesiąc przed porodem.
Komu wypłaca się zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński jest wypłacany matce lub ojcu przebywającym na urlopie:
• macierzyńskim - od 20 do 37 tygodni,
• tacierzyńskim - za część urlopu macierzyńskiego, której nie wykorzystała matka dziecka,
• rodzicielskim - za 32 tygodnie w przypadku urodzenia lub przysposobienia jednego dziecka, i 34 tygodnie w przypadku urodzenia lub przysposobienia dwójki lub więcej dzieci,
• ojcowskim - za 14 dni trwania tego urlopu, niezależnie od liczby urodzonych dzieci.
Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownika to przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop albo - przy krótszym okresie ubezpieczenia - pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego w przypadku urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego jest uzależniona od deklaracji matki, na jaki czas chce go otrzymywać:
• 100 proc. podstawy wymiaru - przysługuje, jeżeli kobieta nie zamierza skorzystać z urlopu rodzicielskiego; 100 proc. zasiłku przysługuje przez cały okres urlopu macierzyńskiego;
• 80 procent podstawy wymiaru - przysługuje, jeżeli kobieta po urodzeniu dziecka będzie wnioskowała o urlop rodzicielski; wniosek musi złożyć nie później niż 21 dni po porodzie; 80 proc. podstawy wymiaru przysługuje podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego;
• 60 procent podstawy wymiaru - przysługuje, jeżeli kobieta przekroczy 21-dniowy termin złożenia wniosku o urlop rodzicielski; 100 proc. zasiłku przysługuje podczas urlopu macierzyńskiego, a 60 proc. podczas urlopu rodzicielskiego.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego przysługującego ojcu w trakcie urlopu ojcowskiego wynosi 100 proc. wynagrodzenia lub przychodu, będącego podstawą wymiaru składek ubezpieczeniowych.