Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) nie przewiduje nowelizacji przepisów, dzięki którym osoby sprawujące bieżącą opiekę nad dzieckiem mogłyby ubiegać się o 500+ czy zasiłek rodzinny, jeśli ich rodzice wciąż mają pełną władzę rodzicielską.
Tak wynika z odpowiedzi udzielonej przez resort na wystąpienie dr. Adama Bodnara, rzecznika praw obywatelskich (RPO). Dotyczyło ono sprawy dziadków opiekujących się wnukiem z uwagi na to, że nie jest w stanie się nim zajmować jego matka, chorująca na schizofrenię. Jednak nie stali się oni jego opiekunami prawnymi, bo kobieta nie wyraziła zgody na ingerencję w jej prawa rodzicielskie. Problem w tym, że w takiej sytuacji dziadkowie nie mogą otrzymywać pomocy finansowej na pokrycie kosztów utrzymania i wychowywania wnuka, w tym świadczenia wychowawczego, zasiłku rodzinnego czy wsparcia z programu „Dobry start” (300 zł na wyprawkę w szkolną).
Jest to związane z tym, że przepisy regulujące ich uzyskiwanie wskazują, że przysługują one matce, ojcu dziecka, jego opiekunowi prawnemu lub faktycznemu, przy czym tym ostatnim jest osoba, która wystąpiła do sądu o jego przysposobienie. Rzecznik postanowił więc zwrócić się do MRPiPS o rozważenie zmiany przepisów, która zapewniłaby dostęp do świadczeń innym osobom faktycznie opiekującym się dzieckiem, jeśli nie pobierają ich jego rodzice.
W odpowiedzi ministerstwo informuje, że nie planuje zmian w przepisach, sprowadzających się do tego, że rodzice posiadający pełną władzę rodzicielską mieliby być pozbawiani prawa do świadczeń na rzecz innych osób – nawet jeśli są one spokrewnione z dzieckiem i zarzucają rodzicom niezdolność do racjonalnych decyzji w zakresie spraw związanych z wychowaniem i utrzymaniem dziecka. Wyjaśnia, że otrzymywanie świadczeń na dzieci jest prawem, a nie obowiązkiem danej osoby – w szczególności rodzica, z którego może, ale nie musi korzystać.
Jednocześnie podkreśla, że w sytuacji, gdy rodzice nienależycie wykonują władze rodzicielską, godząc w ten sposób w dobro dziecka, to kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje odpowiednie procedury służące zabezpieczeniu jego interesów. W takim przypadku może być ustanowiony np. opiekun prawny dla małoletniego, ten zaś jest jak najbardziej uprawniony do otrzymywania świadczeń na dziecko pozostające pod jego pieczą. Dziadkowie mogą też zostać ustanowieni dla wnuka rodziną zastępczą, co wiąże się z możliwością otrzymywania pomocy finansowej. Tym samym w sytuacji, gdy w danej rodzinie pojawią się problemy i trudności, a rodzice niewłaściwie sprawują swoją władzę lub nie sprawują jej wcale, to kwestią nadrzędną jest zabezpieczenie dobra dziecka, do czego służą wspomniane instytucje prawa rodzinnego.