W związku z wejściem w życie rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” samorządy podejmowały uchwały pozwalające na jego wdrożenie. Wojewodowie mają jednak zastrzeżenia do ich treści.
Wspomniany program od początku 2019 r. zastąpił obowiązujący wcześniej program „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Podobnie jak jego poprzednik przewiduje przyznawanie wsparcia w formie posiłku, zasiłku celowego na zakup posiłku lub żywności bądź świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych osobom samotnym i rodzinom, których dochody nie przekraczają 150 proc. kryterium w pomocy społecznej. Aby gminy mogły udzielać im pomocy i otrzymać dotację budżetową na ten cel, musiały podjąć nowe uchwały w sprawie podwyższenia progu. Okazuje się, że część z nich miała problemy, aby zrobić to prawidłowo.
Tak stało się w przypadku ponad 40 uchwał podjętych przez radnych gmin województwa lubelskiego, w tym m.in. Ryk, Białej Podlaskiej, Kazimierza Dolnego oraz Kraśnika. Każda z nich zawierała ten sam błąd, który przesądził o tym, że wojewoda unieważnił część znajdujących się w nich zapisów. Sprowadzał się on do tego, że radni podwyższali kryterium dochodowe do wszystkich trzech form pomocy, czyli posiłku, świadczenia pieniężnego i rzeczowego, w oparciu o art. 8 ust. 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.). Tymczasem, zgodnie z tym przepisem, rada gminy może w drodze uchwały zwiększyć progi dochodowe uprawniające do zasiłku okresowego i celowego. To upoważnienie, jak stwierdził wojewoda w szeregu rozstrzygnięć nadzorczych (np. z 5 lutego 2019 r., nr PN-II-4131.97.2019) odnosi się tylko do tych dwóch zasiłków, nie daje więc prawa radnym do tego, aby na jego mocy decydować o wyższym kryterium do przyznawania pomocy niepieniężnej – posiłków i produktów żywnościowych.
Analogiczne błędy zostały wykryte przez wojewodę śląskiego w przypadku ośmiu uchwał. Natomiast to, w jaki sposób powinno wyglądać prawidłowe uregulowanie kwestii podwyższania kryterium w stosunku do tych dwóch świadczeń niefinansowych, wskazuje wojewoda świętokrzyski, który również stwierdził częściową nieważność uchwał kilku gmin (np. rozstrzygnięcie nadzorcze z 29 stycznia 2019 r., nr PN-II-4130.14.2019).
Wyjaśnia w nich, że rada gminy powinna podjąć stosowną uchwałę na podstawie art. 96 ust. 4 ustawy. Przepis ten zakłada, że radni mogą określić w uchwale zasady zwrotu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej dla osób, które nie spełniają kryterium dochodowego. Jednocześnie mogą oni zwolnić osoby, których dochody nie przekraczają innego poziomu – w tym przypadku 150 proc. progu – z wymogu zwrotu pieniędzy na pomoc rzeczową w formie posiłku lub żywności.