Zgodnie z art. 10 § 2 kodeksu pracy (skrót: k.p.) państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę. Ponadto (art. 13 k.p.): Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dwie kluczowe liczby - minimalne wynagrodzenie oraz minimalną stawkę godzinową - znaleźć można w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2019 r. Według tego aktu:

od 1 stycznia 2019 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2250 zł brutto miesięcznie a minimalna stawka godzinowa wynosi 14,70 zł brutto

Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na pełnym etacie (w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy) nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Wypłata niższej pensji to naruszenie przepisów prawa pracy (wykroczenie). Zgodnie z art. 8e ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę: Kto, będąc przedsiębiorcą albo działając w imieniu przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, wypłaca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi wynagrodzenie za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Należy jednak pamiętać, że przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się: nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.

Wyrównanie do pensji minimalnej

Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, pracodawca musi uzupełnić pensję pracownika do tej wysokości w postaci wyrównania. Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia.

Pracownikom wynagradzanym godzinowo wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu przeliczoną na godzinę pracy.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia.

Wyższe świadczenia

Wyższa pensja minimalna oznacza także wyższe świadczenia, które są wyliczane na jej podstawie. Są to:

Dodatek za pracę w porze nocnej. Wynosi 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Podstawą jest tu art. 151⁸ § 1 kodeksu pracy, który stanowi, że pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestój. Zgodnie z art. 81 § 1 kodeksu pracy: Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pensja przynajmniej minimalna przysługuje pracownikowi także za czas niezawinionego przez niego przestoju.

Niewykonywanie pracy ze względu na rozkład czasu pracy. Jeżeli w danym miesiącu, ze względu na rozkład czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownik nie ma obowiązku wykonywania pracy, przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie (w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy wysokość tego wynagrodzenia ustala się proporcjonalnie do tego wymiaru czasu pracy).

Kwoty wolne od potrąceń. Zgodnie z art. 87¹ § 1 kodeksu pracy wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1. minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
2. 75% minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
3. 90% minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 kodeksu pracy (za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy)

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, powyższe kwoty wolne od potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Odszkodowanie za mobbing i nierówne traktowanie. Wartość takiego odszkodowania nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Wynika  to z art. 18^3d kodeksu pracy (Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.) oraz z art. 94³ § 1 (Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę).

Odprawa z tytułu zwolnień grupowych. Limit takiej odprawy dla pracownika to maksymalnie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Składki pracodawcy 2019

Wysokości składek pracodawcy od minimalnego wynagrodzenia (2 250 zł) w 2019 r.:

• składka emerytalna - 219,60 zł
• składka rentowa - 146,25 zł
• składka wypadkowa - 40,50 zł
• Fundusz Pracy - 55,13 zł
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - 2,25 zł

Całkowity koszt pracodawcy w 2019 roku, który zatrudnia pracownika z minimalną pensją, wynosi 2 713,73 zł.

Obniżone składki na ZUS

Preferencyjne (obniżone) składki na ZUS ma prawo opłacać początkujący przedsiębiorca przez dwa lata (24 miesiące). Podstawa wymiaru comiesięcznej składki wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia brutto - zatem w 2019 roku jest to 675,00 zł.

Wysokość obniżonych (preferencyjnych) składek na ZUS w 2019 roku:

• składka emerytalna (19,52%) - 131,76 zł
• składka rentowa (8%) - 54,00 zł
• składka chorobowa (2,45%) - 16,54 zł
• składka wypadkowa - 11,27 zł

Umowa zlecenia

Kwestię minimalnej stawki godzinowej w przypadku umów zlecenia (oraz umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami) reguluje art. 8a ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Stanowi on, że w przypadku umów zlecenia wykonywanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi, wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej.

Jeżeli kilka osób przyjmuje zlecenie lub zobowiązuje się świadczyć usługi wspólnie, każdej z tych osób przysługuje minimalna stawka godzinowa.

Przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej albo przenieść prawa do tego wynagrodzenia na inną osobę.