Doktor Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich (RPO), proponuje, aby w przypadku śmierci osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze wniosek złożony przez osobę przejmującą opiekę nad dziećmi był traktowany jako uzupełnienie tego pierwotnie złożonego.
Takie rozwiązanie zostało przedstawione w jego wystąpieniu skierowanym do Elżbiety Rafalskiej, minister rodziny, pracy i polityki społecznej. Wskazuje w nim, że jeśli osoba uprawniona do 500 zł na dziecko umrze, świadczenie to nie przechodzi automatycznie na drugiego rodzica czy opiekuna małoletniego, ale wygasa z mocy prawa. Konieczne jest wtedy złożenie kolejnego wniosku. Analogiczna sytuacja dotyczy nierozpoznanego wniosku o ustalenie prawa do wsparcia.
Do takiej właśnie sytuacji doszło w przypadku rodziny, o której pisze RPO. O przyznanie 500 zł na dwoje dzieci ubiegała się matka, jednak złożony przez nią wniosek nie został przez gminę rozpatrzony do czasu jej śmierci w lutym 2018 r. W marcu dokumenty o świadczenia złożył więc ojciec dziewczynek, ale postępowanie w ich sprawie również się nie zakończyło z uwagi na jego nagłą śmierć w maju ubiegłego roku. W efekcie tych tragicznych zdarzeń obydwa postępowania zostały umorzone.
RPO podkreśla, że obowiązujące obecnie przepisy ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2134) nie przewidują możliwości, aby z uwagi na śmierć jednego z rodziców drugi wstępował w rolę wnioskodawcy przy ubieganiu się o 500+. Nie może przejąć tej roli również opiekun prawny dzieci, gdy nastąpił zgon obydwojga rodziców. Zdaniem rzecznika negatywne konsekwencje takiego stanu rzeczy ponoszą osierocone dzieci, bo w pewnym okresie – mimo spełniania warunków do uzyskania świadczenia – znajdują się poza systemem wsparcia. Tymczasem cel i charakter 500+ powinny mieć nadrzędne znaczenie przy jego przyznawaniu. Świadczenie służy bowiem zaspokojeniu potrzeb dziecka i dbałości o jego dobro.
Dlatego RPO proponuje wprowadzenie do ustawy regulacji, że jeśli wniosek o świadczenie nie zostanie rozpatrzony do czasu śmierci rodzica, to wniosek złożony przez osobę przejmującą opiekę nad małoletnim powinien stawać się wnioskiem uzupełniającym. To pozwalałoby na dalsze prowadzenie postępowania bez straty czasu.
