Jak obliczać składki po rozpoczęciu działalności gospodarczej w połowie miesiąca Czy wymiar etatu wpłynie na obowiązek odprowadzania należności z firmy Dlaczego nie można wnosić przed sądem o zawieszenie wykonania decyzji zadłużeniowej Z jakich przyczyn nie można przedłużyć okresu opłacania preferencyjnego ZUS.
Rozpoczynam działalność gospodarczą od 15 listopada 2018 r. Będę podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym. Jak wyliczyć podstawę wymiaru składek do ZUS? Mam zamiar płacić składki na normalnych zasadach, bo będę ją świadczył na rzecz mojego byłego pracodawcy. Jak obliczyć składki za pół miesiąca?
Jak wynika z art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota. Nie może być ona jednak niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 ustawy systemowej taka sama musi być podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.
Z kolei z art. 18 ust. 9 i 10 ustawy wynika, że tak ustalona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność podlega ubezpieczeniom społecznym tylko przez część tego miesiąca. Po drugie, gdy przez część miesiąca osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest niezdolna do pracy. Warto odnotować wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2017 r. (sygn. akt II UK 528/16). Stwierdził on, że z art. 18 ust. 9 ustawy systemowej wynika, iż możliwość korzystania z proporcjonalnego pomniejszania podstawy wymiaru składki jest ograniczona tylko do ubezpieczonych, którzy zadeklarowali najniższą podstawę wymiaru składki.
Wnioskować więc należy, że przedsiębiorca, który rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca (w tym przypadku 15 listopada), może pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne o dni, w których jeszcze jej nie prowadził. W takim przypadku kwotę podstawy wymiaru składek społecznych zmniejsza się proporcjonalnie. Dokonuje się tego w ten sposób, że dzieli się ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu. Istnieje więc podzielność tych składek, w zależności od faktycznej liczby dni podlegania tym ubezpieczeniom w danym miesiącu.
Inaczej sytuacja wygląda ze składką zdrowotną. Z art. 79 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wynika, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna. W przypadku zaś osób prowadzących pozarolniczą działalność podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przedsiębiorca będzie musiał opłacić całą miesięczną składkę, niezależnie od tego, że będzie prowadził działalność jedynie przez część miesiąca.
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 8‒10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).
ZUS doręczył mi decyzję o podleganiu ubezpieczeniom od maja do końca września 2018 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. W uzasadnieniu podano, że co prawda istniał w tym czasie zbieg tytułów ubezpieczeń ze stosunkiem pracy, ale w tym okresie podstawa wymiaru składek na etacie była poniżej minimalnego poziomu wynagrodzenia. Pracowałem jednak na pół etatu. Czy decyzja ZUS jest zasadna?
Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają pracownicy oraz co do zasady przedsiębiorcy.
Obowiązki składkowe w przypadku zbiegu uregulowane są w art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Warto odnotować stanowisko Sądu Okręgowego w Łodzi w wyroku z 6 grudnia 2016 r., sygn. akt VIII U 3377/15. Wskazano w nim, że ustawodawca w art. 9 podzielił tytuły do ubezpieczenia na dwie grupy: na te, które bezwzględnie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia i nie mogą być z niego zwolnione (np. stosunek pracy), i pozostałe, które mogą być zwolnione z tego obowiązku. Jeżeli zbiegają się ze sobą tytuły bezwzględne, to obowiązek ubezpieczenia dotyczy każdego z nich, natomiast jeżeli zbieg dotyczy tytułu bezwzględnego z tytułem ogólnym, to obowiązkiem ubezpieczenia objęty jest tylko tytuł bezwzględny. Z art. 9 ust. 1a ustawy systemowej wynika, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1 (m.in. pracownicy), których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów. Jak zaś podkreślono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 21 lutego 2018 r., sygn. akt III AUa 948/16, w praktyce przepis ten znajduje najczęściej zastosowanie w takich sytuacjach, w których pracownik mający podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne niższą od kwoty minimalnego wynagrodzenia jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, co skutkuje podleganiem obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym zarówno z tytułu stosunku pracy, jak i z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Warto również odnotować stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie w wyroku z 13 września 2016 r., sygn. akt III AUa 1016/15. Sąd podkreślił, że jeśli w danym okresie ubezpieczony nie miał zagwarantowanego co najmniej minimalnego wynagrodzenia, to zaktualizował się obowiązek objęcia ubezpieczeniem z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Kwestia niepełnego etatu nie ma więc żadnego znaczenia. Przepisy nie mówią bowiem o minimalnym wynagrodzeniu w przeliczeniu na wymiar etatu, a o wynagrodzeniu (przychodzie) miesięcznym. Decyzja ZUS jest więc prawidłowa.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 9 ust. 1 i 1a, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).
ZUS wydał decyzję o zadłużeniu składkowym. Nie kwestionuję samego długu, jednak zamierzam złożyć odwołanie do sądu z wnioskiem o zawieszenie (wstrzymanie) postępowania i decyzji ZUS. Czy będzie podstawa do zawieszenia decyzji ZUS? Obawiam się, że decyzja może skutkować wpisem hipoteki.
Przedsiębiorca w odwołaniu do sądu od decyzji określającej zadłużenie zamierza wnieść o zawieszenie decyzji i wstrzymanie postępowania administracyjnego ZUS. Takie założenie jest jednak nieprawidłowe. Pomocne może być stanowisko zaprezentowane w wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy z 24 maja 2017 r., sygn. akt V U 258/17. W zbliżonym stanie faktycznym sąd uznał, że takie żądanie wnioskodawcy nie znajduje podstaw prawnych do uwzględnienia na etapie postępowania sądowego toczącego się na skutek odwołania od decyzji organu rentowego. O zawieszenie postępowania w sprawie wydania decyzji administracyjnej wnioskodawca mógł wnosić przed jej wydaniem przez ZUS. Wynika z tego, że nie ma prawnych możliwości, aby na etapie postępowania sądowego skutecznie występować o zawieszenie decyzji ZUS albo postępowania administracyjnego ZUS. Było to możliwe przed wydaniem tej decyzji.
Jak wynika z art. 26 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), wystawione przez ZUS dokumenty stwierdzające istnienie należności z tytułu składek oraz jej wysokość są podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. Jeżeli nieruchomość nie ma księgi wieczystej, to zabezpieczenie jest dokonywane przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów. Przedsiębiorca musi się więc liczyć z takim postępowaniem ZUS.
Pewnym rozwiązaniem na tym etapie sprawy może być skorzystanie z mechanizmów wynikających z art. 29 o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z nim ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie ZUS może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty. Musi przy tym uwzględnić możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy. Pozwala to na uchronienie majątku przedsiębiorcy m.in. przed ustanowieniem hipoteki na nieruchomości. ZUS nie jest jednak zobligowany do uwzględnienia wniosku o rozłożenie płatności składek na raty.
Nie ma więc prawnej możliwości zawieszenia decyzji ZUS wydanej w toku postępowania administracyjnego lub wstrzymania tego postępowania na etapie odwołania do sądu od tej decyzji. Przedsiębiorca może jednak skorzystać z alternatywnych sposobów na rozwiązanie sprawy zadłużenia.
©℗
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 2, art. 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).
Prowadzę działalność gospodarczą – jestem taksówkarzem. Występowałem do ZUS o wydłużenie okresu opłacania preferencyjnych składek o dwa miesiące, bo w okresie 24 miesięcy od rozpoczęcia działalności (od czerwca 2016 r.) przez dwa miesiące byłem pozbawiony prawa jazdy za wykroczenie, więc nie wykonywałem działalności gospodarczej. ZUS uznał, że okres preferencyjny skończył się w czerwcu 2018 r. i nie można go wydłużyć. Czy słusznie?
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe prowadzących działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Natomiast z art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od rozpoczęcia działalności gospodarczej przedsiębiorcy mają prawo do zadeklarowania postawy niższej, wynoszącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.
Brak dochodów nie zwalnia osoby prowadzącej działalność gospodarczą z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 23 listopada 2012 r., sygn. akt III AUa 871/12, wskazał, że ryzyko gospodarcze osoby prowadzącej działalność gospodarczą obejmuje także ewentualne straty lub brak przychodu wywołany nierytmicznością popytu. Ponoszenie tego ryzyka przejawia się w szczególności koniecznością opłacania składek również w okresach braku zleceń. Prowadzenie działalności niesie bowiem ze sobą ryzyko, że może ona nie przynieść spodziewanych korzyści (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 19 listopada 2015 r., sygn. akt III AUa 589/15).
Jakkolwiek przepisy nie mówią wprost o braku możliwości przedłużenia okresu preferencyjnego w składkach, to taka interpretacja przepisów jest powszechna. Sąd Okręgowy w Świdnicy z 7 grudnia 2016 r., sygn. akt VII U 1284/16, stwierdził chociażby, dokonując wykładni gramatycznej i logicznej art. 18a ust. 1, że trzeba uznać, iż nie przewiduje on możliwości przedłużenia preferencyjnego okresu opłacania składek, nawet jeżeli ubezpieczony faktycznie nie wykonywał działalności albo z powodu niezdolności do pracy, albo z jakiejś innej przemijającej przyczyny.
Czas opłacania preferencyjnych składek nie podlega wydłużeniu o okres, gdy przedsiębiorca nie miał uprawnień do kierowania pojazdami. Po upływie 24 miesięcy, licząc od rozpoczęcia działalności gospodarczej, przedsiębiorcę obowiązują normalne zasady opłacania składek. Jeśli przedsiębiorca korzysta z ulgi na start, 24 miesiące liczy się od zakończenia tej ulgi. W takim przypadku przedsiębiorca ma aż 30 miesięcy ulg w składkach, jednak okres ten nie może być wydłużany.
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 8, art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).
Art. 18 ustawy z 6 marca 20118 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. poz. 646 ze zm.).