Pracownica była zatrudniona na podstawie umowy o pracę od 2 grudnia 2016 r. do 11 listopada 2018 r. Zawarła z pracodawcą porozumienie o zmianie wymiaru czasu pracy z całego na 1/2 etatu oraz wynagrodzenia z 4000 zł na 2200 zł ze skutkiem od 1 maja 2018 r.
Od 8 kwietnia 2018 r., a więc w miesiącu poprzedzającym zmianę wymiaru czasu pracy, stała się niezdolna do pracy, co trwało nieprzerwanie do 10 listopada 2018 r. Od 11 listopada 2018 r. w związku z urodzeniem dziecka miała prawo do zasiłku macierzyńskiego do 30 marca 2019 r. Umowa o pracę wygasła z dniem porodu, a więc od 12 listopada 2018 r. płatnikiem zasiłku macierzyńskiego jest ZUS. Jak ustalić podstawę wymiaru obu zasiłków?
W przedstawionej sytuacji należy oddzielnie rozważyć ustalenie wysokości zasiłku chorobowego oraz zasiłku macierzyńskiego, ponieważ oba świadczenia związane są z innym rodzajem nieobecności. Inaczej też dokumentuje się prawo do każdego z nich oraz odmiennie ustala się podstawę wymiaru.

Niezdolność do pracy

Zgodnie z art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) w razie zmiany umowy o pracę polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy lub w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc zachorowania.
Wobec tego jeśli pracownica zachorowałaby w maju, podstawę wymiaru zasiłku należałoby ustalić dla nowego wymiaru (1/2 etatu z przykładu). Kiedy jednak zmiana etatu następuje w połowie miesiąca, a choroba także rozpoczęła się w tym miesiącu, ale przed datą zmiany i trwa już po zmianie, podstawę wymiaru ustala się dla obu wymiarów i stosuje odpowiednio do okresów choroby. [przykład]

przykład

Przed wejściem w życie porozumienia
Pracownik zawarł z pracodawcą porozumienie o zmianie etatu od 19 listopada 2018 r. Nowe warunki to podwyższenie etatu do pełnego i wynagrodzenie 6500 zł zamiast dotychczasowych 1/3 etatu i 2000 zł. Pracownik był niezdolny do pracy od 14 do 21 listopada 2018 r.
Za 14‒18 listopada 2018 r. otrzyma zasiłek chorobowy (lub wynagrodzenie chorobowe) obliczone dla 1/3 etatu, natomiast za 19‒21 listopada 2018 r. zasiłek chorobowy należy obliczyć dla pełnego wymiaru czasu pracy.
Podstawa wymiaru zasiłku to przychód pracownika, rozumiany jako przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, tj. 13,71 proc.©℗
Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić na nowo, jeśli zmiana wymiaru wystąpi w trakcie danego miesiąca lub w miesiącu następnym. Nie odnosi się to jednak do sytuacji, gdy zmiana etatu następuje w miesiącu następnym, jak w przykładzie. Wobec tego przepis ten nie ma tu zastosowania, a zasiłek chorobowy ustala się dla starego wymiaru i wypłaca w tej wysokości aż do przerwania niezdolności do pracy. Zatem w omawianym przykładzie zasiłek chorobowy należy ustalić od etatu sprzed zmiany, czyli od pełnego etatu i 4000 zł brutto.

Urlop dla młodej mamy

W przypadku zasiłku macierzyńskiego, do którego pracownica była uprawniona od 11 listopada 2018 r., przepisy ustawy zasiłkowej nie dają odpowiedzi wprost. Z jednej strony art. 43 ustawy zasiłkowej stanowi, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe. Takie brzmienie przepisu może sugerować, żeby nie ustalać nowej podstawy dla zasiłku macierzyńskiego. Z drugiej jednak strony wytyczne ZUS przeczą takiemu rozumieniu przepisu. Punkt 324 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej wskazuje, że należy ustalić na nowo podstawę wymiaru zasiłku, jeśli miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy między poszczególnymi okresami pobierania zasiłków.
Dlatego powinno się ustalić podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego z wynagrodzenia po zmianie etatu. Pracownica z przykładu otrzyma więc zasiłek chorobowy obliczony od podstawy sprzed zmiany etatu, natomiast zasiłek macierzyński zostanie ustalony z uwzględnieniem 1/2 wymiaru czasu pracy i obniżonego wynagrodzenia.
Podstawa prawna
Art. 40 i 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.).
Komentarz do ustawy zasiłkowej zamieszczony na www.zus.pl.