Złamanie zakazu konkurencji pozwala na dochodzenie od pracownika odszkodowania. Na jakich zasadach pracodawca może żądać od pracownika wyrównania szkody poniesionej z tego tytułu? Czy naprawienie szkody wynikłej z naruszenia zakazu konkurencji może nastąpić przez zapłatę kary umownej?
Dla wyjaśnienia poruszonego problemu konieczne staje się dokonanie rozróżnienia pomiędzy odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną przez pracownika wskutek naruszenia zakazu konkurencji przewidzianego w umowie zawartej na czas trwania stosunku pracy a szkodą wyrządzoną przez byłego pracownika poprzez naruszenie umowy o zakazie konkurencji obejmującej okres po ustaniu stosunku pracy. W pierwszym przypadku naprawienie szkody wyrządzonej pracodawcy odbywa się według zasad określonych w przepisach rozdziału I działu V kodeksu pracy, a ściślej na podstawie art. 114-122 regulujących odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy (art. 1011 par. 2 k.p.).
W kodeksie pracy nie została natomiast określona odpowiedzialność pracownika z tytułu naruszenia postanowień umowy o zakazie konkurencji łączącej strony po rozwiązaniu stosunku pracy. Wskazuje na to treść art. 1012 k.p., który odwołuje się wyłącznie do par. 1 art. 1011 k.p. Pomija zatem przewidziane w par. 2 tego przepisu odwołanie do zasad działu V kodeksu pracy w zakresie odpowiedzialności za szkodę. Wobec braku uregulowania w kodeksie pracy odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez byłego pracownika byłemu pracodawcy do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, będącej umową prawa pracy, poprzez art. 300 k.p. odpowiednie zastosowanie powinny znaleźć przepisy kodeksu cywilnego, a przede wszystkim art. 471 k.c., mający podstawowe znaczenie z punktu widzenia zasad odpowiedzialności za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Odnośnie do kwestii kary umownej należy stwierdzić, iż jedynie w umowie łączącej byłe strony stosunku pracy dopuszczalne jest stosowanie tej instytucji zabezpieczającej wykonanie umowy. Za niedopuszczalne natomiast uznaje się zastrzeżenie kary umownej na wypadek wyrządzenia pracodawcy przez pracownika szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych wynikających z umowy o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 8 stycznia 2008 r. II PK 120/07 OSNP 2009 nr 3-4, poz. 40).