Sądy coraz częściej wydają wyroki dotyczące wysokich kwot zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu błędów lekarskich. Dlatego niezwykle istotne dla lekarzy jest dobranie odpowiedniego ubezpieczenia OC.
Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej służy zabezpieczeniu interesów majątkowych lekarzy, przedstawicieli innych zawodów medycznych oraz zakładów opieki zdrowotnej w przypadku wyrządzenia szkody, w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych lub posiadanym mieniem. Obowiązujące przepisy dotyczące ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej lekarzy tworzą swego rodzaju system dualistyczny w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. Lekarze mają obowiązek wykupienia obowiązkowego ubezpieczenia OC, ale mogą także ubezpieczyć się dodatkowo, wykupując ubezpieczenie dobrowolne.

Ustawowy obowiązek

Obowiązek posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lekarzy wprowadza art. 35 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z 30 sierpnia 1991 r. (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89 z późn. zm.) oraz art. 136b ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.). Przepisy te oddzielnie określają obowiązek dwóch grup lekarzy. Ustawa z 1991 roku określa lekarzy jako przyjmujących zamówienie na świadczenie zdrowotne (posiadają kontrakt z SP ZOZ). Z kolei ustawa z 2004 roku określa lekarzy jako świadczeniodawców (mają bezpośredni kontrakt z NFZ). Ubezpieczenie OC obejmuje ochroną tylko i wyłącznie świadczenia wykonywane w ramach jednego zawartego kontraktu. W przypadku gdy lekarz ma kilka kontraktów, powinien wykupić kilka ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, aby rozszerzyć zakres ubezpieczenia.

Zakres ubezpieczenia

Szczegółowy zakres obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej podmiotów świadczących jest uregulowany w rozporządzeniach ministra finansów: z 23 grudnia 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne (Dz.U. nr 283, poz. 2825) oraz z 28 grudnia 2007 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2008 r. nr 3, poz. 10). Rozporządzenia te określają zakres obowiązkowych ubezpieczeń OC za szkody wyrządzone przy udzielaniu tych świadczeń zdrowotnych.
Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne (udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej) za szkody wyrządzone przez działanie lub zaniechanie ubezpieczonego, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, podczas udzielania tych świadczeń. Na podstawie rozporządzeń, ubezpieczenie OC nie obejmuje natomiast szkód polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia; powstałych w wyniku nałożenia kar umownych oraz powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru. Niemożliwe jest umowne ograniczenie wypłaty odszkodowań przez zakład ubezpieczeń. Przedmiotem negocjacji umowy ubezpieczenia może być natomiast cena ubezpieczenia (wysokość składek).
Pomimo sklasyfikowania podmiotów świadczących usługi medyczne w dwóch różnych grupach, zasady ich odpowiedzialności są uregulowane prawie identycznie. Jedyną różnicą pomiędzy kategoriami jest limit minimalnej sumy gwarancyjnej. Dla grupy świadczeniodawców minimalna suma gwarancyjna wynosi 46,5 tys. euro na jedno zdarzenie i 275 tys. euro na wszystkie zdarzenia, których skutki są objęte danym ubezpieczeniem. Dla grupy przyjmujących zamówienie, minimalna suma gwarancyjna na jedno zdarzenie wynosi 46,5 tys. euro, jednak nie ma limitu wszystkich zdarzeń. Istotny wydaje się również fakt, iż ubezpieczenie obejmuje także szkodę wyrządzoną z winy umyślnej.

Dodatkowa ochrona

System ubezpieczenia OC jest dodatkowo uzupełniany dobrowolnymi ubezpieczeniami OC, zróżnicowanymi w szczególności ze względu na różne formy zatrudnienia. Z kolei dobrowolne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej chroni lekarza na wypadek roszczeń z tytułu szkód wyrządzonych podczas udzielania świadczeń nieobjętych zamówieniem na świadczenia zdrowotne, lub w związku z jego działalnością jako świadczeniodawca. Można wyróżnić działalność wynikającą z prowadzenia prywatnego gabinetu (bez pacjentów z NFZ), kontraktu z NZOZ, wolontariatu, czy pomocy doraźnej na ulicy. Dobrowolne ubezpieczenie obejmuje ochroną także lekarza z tytułu wykonywania zawodu na podstawie stosunku pracy w zakładach opieki zdrowotnej lub innych jednostkach organizacyjnych (na podstawie umowy cywilnoprawnej, udziału w komisjach lekarskich). Ten rodzaj ubezpieczenia obejmuje więc praktycznie całą działalność zawodową lekarza, wypełniając obszary niechronione przez ubezpieczenie obowiązkowe. Natomiast wadą umowy dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest jego zakres. Zasadniczo zakłady ubezpieczeń nie zgadzają się na ubezpieczanie szkód wyrządzonych umyślnie, przy użyciu sprzętu niezgodnie z przeznaczeniem, przepisami czy wreszcie w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Wysokość sumy gwarancyjnej i katalog wyłączeń z tytułu ochrony ubezpieczeniowej zawarty jest w indywidualnych warunkach ubezpieczeń każdego z ubezpieczycieli.
Omawiane rodzaje ubezpieczeń wzajemnie się nie wykluczają. Lekarz, aby móc świadczyć pomoc medyczną, bez obawy o swój stan majątkowy, powinien posiadać zarówno ubezpieczenie obowiązkowe, jak i dobrowolne. W praktyce jest to zresztą sytuacja najczęściej spotykana.
275 tys. euro
na wszystkie zdarzenia to minimalna suma gwarancyjna dla świadczeniodawców