Przepisy o zawieszaniu rent rodzinnych nie mają zastosowania do uposażeń po zmarłych sędziach. Można je otrzymywać bez względu na uzyskiwany dochód z pracy lub innych źródeł.

Sprawa dotyczyła uposażenia rodzinnego, które miał dostać wdowiec po zmarłej sędzi. Prawo do takiego świadczenia mają osoby bliskie po śmierci sędziego, jeżeli miałyby prawo do renty rodzinnej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przewiduje to art. 102 par. 1 – Prawa o ustroju sądów powszechnych (p.u.s.p.).
Jednak wdowiec nie otrzymał uposażenia rodzinnego, mimo że formalnie mu przysługiwało. Jak się okazało, był on pracownikiem i zasiadał w radzie nadzorczej spółki komunalnej. Z tych tytułów jego przychody wynosiły ponad 5000 zł. W tej sytuacji prezes Sądu Okręgowego w K. (gdzie zatrudniona była zmarła sędzia) podjął decyzję o zawieszeniu prawa do świadczenia, powołując się na art. 104 ust. 7 ustawy 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Prezes sądu uznał, że przepis ten ma zastosowanie także do uposażeń rodzinnych po zmarłych sędziach.
Wdowiec odwołał się do sądu, gdzie uzyskał korzystne orzeczenia – sądy I i II instancji zasądziły na jego rzecz żądane kwoty świadczeń. Orzeczenia te podtrzymał także Sąd Najwyższy, oddalając skargę kasacyjną Sądu Okręgowego w K.
– Artykuł 102 par. 1 p.u.s.p. mówi jedynie o tym, że uposażenie rodzinne przysługuje członkom rodziny zmarłego sędziego, którzy spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Tylko w tym zakresie, co do ustalenia uprawnień, p.u.s.p. odsyła do ustawy emerytalnej. Nie ma zaś nigdzie odesłania do przepisów regulujących zasady ograniczania lub zawieszania prawa do tego uposażenia – podkreślił w uzasadnieniu sędzia Bohdan Bieniek.
To oznacza, że przepisy ustawy emerytalnej regulujące kwestie zmniejszania lub zawieszania renty rodzinnej nie mogą być stosowane do uposażeń po zmarłych sędziach.
– Ograniczanie uprawnień musi mieć wyraźną podstawę prawną, której w tym wypadku brak – stwierdził sędzia Bieniek, zamykając rozprawę.

ORZECZNICTWOWyrok Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2018 r., syg. akt I PK 78/17.