Kierownik SP ZOZ powinien złożyć przejętym pracownikom wypowiedzenie zmieniające albo zawrzeć z nimi porozumienie dotyczące pozbawienia prawa do tzw. trzynastek. Jeżeli tego zaniechał, zachowują oni nadal to prawo.
Jednym z ważniejszych problemów związanych z wynagradzaniem pracowników SP ZOZ jest kwestia ich prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki). W przypadku wielu ZOZ sprawa ta od lat jest marginalizowana. Zwykle jednak ujawnia się w momencie likwidacji zakładu albo protestów pracowniczych. Jak bardzo może to być złożony problem, pokazują procesy sądowe inicjowane zwykle przez byłych pracowników SP ZOZ. Warto zatem wiedzieć, przynajmniej w zarysie, jak tę kwestię regulują przepisy prawa i jak ją oceniają sądy.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż osoby zatrudnione w SP ZOZ nie zaliczają się do grona pracowników jednostek sfery budżetowej. Nie przysługuje im zatem prawo do tzw. trzynastek na podstawie ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. nr 160, poz. 1080 z późn. zm.). Inaczej jest jednak z osobami, które zostały zatrudnione w publicznym ZOZ przed jego przekształceniem w SP ZOZ. Jak bowiem wiadomo, ZOZ funkcjonujące w formie jednostek budżetowych albo zakładów budżetowych (co było regułą do końca 1998 roku) były i są zaliczane do jednostek sfery budżetowej. Utrwalone orzecznictwo sądów przewiduje, iż uprawnienie tych pracowników do dodatkowego wynagrodzenia rocznego przysługującego na podstawie przepisów wspomnianej ustawy stanowi element treści stosunków pracy pracowników zakładu pracy będącego taką jednostką przejętego w trybie art. 231 kodeksu pracy i wiąże nowego pracodawcę (już niebędącego jednostką sfery budżetowej) do czasu zmiany treści tego stosunku na podstawie porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego. Także pracownik publicznego ZOZ przejęty na podstawie art. 231 par. 1 k.p. przez SP ZOZ przed 1 stycznia 1998 r., tj. przed wejściem w życie ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, zachowuje prawo do nagrody z zakładowego funduszu nagród do czasu zmiany treści stosunku pracy w tym zakresie.
Zatem kierownik SP ZOZ powinien złożyć pracownikom publicznego ZOZ (jednostki albo zakładu budżetowego) przejętym w trybie art. 231 k.p. odpowiednie wypowiedzenie zmieniające albo zawrzeć z nimi porozumienie dotyczące pozbawienia prawa do tzw. trzynastek. Jeżeli tego zaniechał, pracownicy ci nadal zachowują to prawo.
W wypadku pojawienia się roszczeń tego typu warto natomiast pamiętać, iż podlegają one przedawnieniu na zasadach odnoszących się do roszczeń ze stosunku pracy. Następuje to z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 par. 1 k.p.).
Co oczywiste, roszczenie o tzw. trzynastkę nie przysługuje z mocy ustawy pracownikom zatrudnionym po wpisaniu SP ZOZ do Krajowego Rejestru Sądowego.
Nie oznacza to, że pracownikom SP ZOZ nie można przyznać prawa do tzw. trzynastek. Przeciwnie, nie ma przeszkód, aby zapewnić to prawo i ustalić jego wysokość na mocy przepisów wewnętrznych. Ustalanie wynagrodzeń pracowników SP ZOZ oraz innych świadczeń związanych z pracą następuje bowiem w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania, w zależności od sytuacji finansowej SP ZOZ (art. 771 art. 772 k.p. w związku z art. 4 ust. 4 ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. z 1995 r. nr 1, poz. 2 z późn. zm.).
Przedstawione problemy, co do zasady, nie dotyczą pracowników zakładów niepublicznych. Wyjątek może dotyczyć sytuacji, gdyby byli przejęci przez NZOZ, w trybie art. 231 k.p., z publicznego ZOZ.