To jedna z form kształcenia uznawana za naukę w szkole w rozumieniu ustawy emerytalnej. Co prawda, przepisy tego nie precyzują, ale ZUS interpretuje je dość szeroko.
Zasadniczą funkcją renty rodzinnej jest dostarczenie członkom rodziny zmarłego (pracownika, rencisty, emeryta) środków utrzymania i stanowi rekompensatę za ich utratę, która nastąpiła na skutek śmierci osoby bliskiej. Zawiera też elementy nawiązki. Ta ogólna charakterystyka renty rodzinnej i cel, jakiemu służy, powinna być brana pod uwagę przy wykładaniu przepisów ją regulujących.
Wątpliwości wywołuje określenie, w jakich przypadkach prawo do renty mogą nabyć dzieci zmarłego. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa o emeryturach) do kręgu potencjalnych uprawnionych należą nie tylko dzieci własne, lecz także dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione. Problemu nie ma, dopóki dziecko nie ukończy 16. roku życia – ustawa nie przewiduje tu wyjątków i dziecko rentę rodzinną otrzyma. Podobnie będzie, gdy dziecko jest całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub stało się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16. roku życia (25. roku życia – jeśli uczyło się w szkole). Gdy jednak przekroczy ten wiek, to może pobierać to świadczenie do ukończenia 25 lat, o ile uczy się w szkole. Prawo do renty przedłuża się do zakończenia studiów, jeśli 25. urodziny studenta przypadły na ich ostatni rok. Przepisy ustawy emerytalnej nie precyzują jednak, co oznacza pojęcie nauki w szkole. Czy na otrzymywanie renty pozwoli uczęszczanie do dowolnej szkoły?
Także zagraniczne placówki
Za szkoły, w których nauka uprawnia do pobierania renty rodzinnej po przekroczeniu przez dziecko 16 lat, uważa się szkoły podstawowe lub ponadpodstawowe, publiczne lub niepubliczne, szkoły wyższe państwowe lub niepaństwowe, szkoły prowadzone przez Kościół katolicki, a ponadto pozaszkolne formy kształcenia, dokształcania bądź doskonalenia zawodowego, w tym kursy języków obcych prowadzone pod nazwą szkół lub ośrodków, trwające co najmniej trzy miesiące. Prawa do renty rodzinnej nie nabędzie jednak osoba, która korzysta z kursów hobbystycznych, tj. prowadzonych na potrzeby własnych słuchaczy, np. kursów tańca towarzyskiego. Zgodnie z przepisami ustawy o szkolnictwie wyższym w uczelni mogą być prowadzone jednolite studia magisterskie, studia wyższe zawodowe i uzupełniające studia magisterskie. Uczelnia może również prowadzić studia podyplomowe, studia doktoranckie oraz studia i kursy specjalne.
Do renty uprawnia kształcenie się w formach szkolnych i pozaszkolnych w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, w szkołach lub placówkach zarejestrowanych w ewidencji kuratora oświaty, w systemie stacjonarnym, zaocznym, wieczorowym lub korespondencyjnym. Do podstawowych form kształcenia, dokształcania, a także doskonalenia w formach pozaszkolnych zalicza się studia podyplomowe, kursy i seminaria.
Renta rodzinna przysługuje również młodocianym pracownikom, zatrudnionym przez pracodawców na podstawie umowy o pracę w celu nauki zawodu, realizującym obowiązek dokształcania się w formach szkolnych i pozaszkolnych.
Nie będzie miało znaczenia, że dziecko kształci się za granicą. W przypadku gdy uczy się w szkole podstawowej, ponadpodstawowej lub szkole wyższej, a także na kursach języków obcych trwających co najmniej trzy miesiące, ZUS przyzna mu prawo do renty.
Dokumentem potwierdzającym fakt uczęszczania do szkoły jest zaświadczenie wydane przez szkołę, uczelnię lub inną placówkę prowadzącą kształcenie lub doskonalenie zawodowe. W przypadku pracowników młodocianych dokumentem takim jest umowa o naukę zawodu określająca czas jej trwania i obowiązek dokształcania w formach szkolnych lub pozaszkolnych.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17 października 2006 r., sygn. akt II UK 73/06 (OSNP 2007/21–22/325) – studia doktoranckie prowadzone przez Polską Akademię Nauk należy traktować jako naukę w szkole w rozumieniu art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Prawie student
ZUS stoi na stanowisku, że renta rodzinna przysługuje również osobie będącej wolnym słuchaczem uczelni wyższej. Osoba taka jest zobowiązana przedłożyć zaświadczenie uczelni stwierdzające, że jest wolnym słuchaczem, a po zaliczeniu pierwszego lub drugiego semestru może uzyskać wpis na listę studentów. Rentę rodzinną ZUS przyzna wówczas na okres nie dłuższy niż jeden rok akademicki (w zależności od informacji zawartej w zaświadczeniu uczelni). Prawo do renty rodzinnej przysługuje również słuchaczom studiów doktoranckich, jednak nie dłużej niż do osiągnięcia 25. roku życia.
Podobnie prawo do renty zapewni uczestnictwo w jednej z form kształcenia ustawicznego, do którego należą:
● kwalifikacyjny kurs zawodowy,
● kurs umiejętności zawodowych,
● kurs kompetencji ogólnych,
● turnus dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników,
● inny kurs, umożliwiający uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
W tym przypadku bardzo istotny jest czas trwania kursu, który musi wynosić minimum 30 godzin, aby ZUS przyznał rentę.
ZUS nie pozbawi prawa do renty także dziecka, które odbywa praktykę zawodową rozumianą jako pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania uzależnionym od złożoności umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych. Praktyka nie może być jednak krótsza niż 80 godzin zajęć.
WAŻNE
Praktyka zawodowa musi trwać co najmniej 80 godzin, aby uprawniała do pobierania renty rodzinnej.
Podstawa prawna
Art. 65–68 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).
Rozporządzenie z 18 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz.U. poz. 1632).