Skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego rozstrzygnie, czy w sprawie z odwołania od decyzji ZUS, ustalającej „zerową” podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wysokości przedmiotu zaskarżenia.

Sąd Apelacyjny w W. odrzucił skargę kasacyjną firmy od wyroku sądu II instancji, w której kwestionowana była decyzja ZUS ustalająca „zerową” podstawę wymiaru i składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Powód? Zbyt niska wartość przedmiotu zaskarżenia (zaległych składek). Spółka złożyła zażalenie na to postanowienie, zarzucając naruszenie przepisów postępowania tj. art. 3982 par. 1 k.p.c. Przepis ten stanowi, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia. Zdaniem firmy o taki przypadek chodzi. W jej ocenie przez termin ubezpieczenie społeczne należy rozumieć również ubezpieczenie zdrowotne. W tym przypadku clou problemu jest bowiem ustalenie, czy ubezpieczeni w ramach pracy, którą świadczyli, podlegają ubezpieczeniu z tytułu zawartej ze skarżącą firmą umowy zlecenia, czy z umów o pracę podpisanych ze swoimi pracodawcami.
W niniejszej sprawie sporna jest ocena charakteru prawnego decyzji ZUS dotyczącej ustalenia „zerowej” składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Sąd Najwyższy, który rozpoznawał zażalenie na postanowienie sądu II instancji, doszedł do wniosku, że w tym zakresie ujawniły się rozbieżności w orzecznictwie samego SN.
W starszych orzeczeniach dominował pogląd, że sprawa „o składki na ubezpieczenie zdrowotne”, w której organ rentowy określił „zerową” wysokość składki, jest w istocie sprawą o podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ono z kolei ma charakter ubezpieczenia społecznego, a jego odrębność wynika przede wszystkim z odmiennego przedmiotu ochrony oraz odrębności organizacyjnej. W konsekwencji, w sprawie o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego przysługuje skarga kasacyjna – stosownie do treści art. 3982 par. 1 k.p.c. – bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia. Tak uznał SN m.in. w postanowieniu z 19 lutego 2013 r. (sygn. akt II UZ 129/12) czy z 14 maja 2013 r. (sygn. akt II UZ 19/13).
Stanowisko to zostało jednak zakwestionowane w nowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego. Przyjmuje się w nim, że sprawa z odwołania od decyzji organu rentowego, w której ustalono „zerową” podstawę i „zerowy” wymiar składek na ubezpieczenie zdrowotne, nie jest sprawą o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym i w konsekwencji dopuszczalność skargi kasacyjnej jest uzależniona od wartości przedmiotu zaskarżenia. Tak uznał SN np. w postanowieniu z 16 lutego 2017 r. (sygn. akt II UZ 76/16) oraz z 12 października 2017 r. (sygn. akt II UZ 60/17).
Jak mówi Hubert Hajduczenia, adwokat z DLA PIPER, decyzja organu rentowego, o której będzie rozstrzygał Sąd Najwyższy, jest formalnie wydawana w ramach kompetencji przyznanych mu na podstawie art. 109 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1938 ze zm.). Dotyczy jednak wymiaru i poboru składek na ubezpieczenie zdrowotne, a nie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Dlatego, jego zdaniem, mając na uwadze obowiązujące przepisy, decyzja ZUS ustalająca „zerową” podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne nie jest sprawą o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Skarga kasacyjna będzie zatem przysługiwała dopiero, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia przekroczy 10 tys. zł.