W przypadku zgonu dziecka gmina nie może żądać zwrotu wsparcia wypłacanego w ramach programu 500 plus za okres od dnia zgonu do końca miesiąca, w którym on nastąpił.
Tak wynika z odpowiedzi udzielonej przez Bartosza Marczuka, wiceministra rodziny, pracy i polityki społecznej na interpelację poseł Urszuli Pasławskiej (nr 18264). Przedstawiła w niej sytuację rodzica zmarłego dziecka, który został wezwany przez gminę do oddania przyznanego świadczenia za ten miesiąc – proporcjonalnie za te dni, które nastąpiły po dacie śmierci potomka. Zdaniem poseł opiekun nie powinien być po zaistnieniu takiego zdarzenia zmuszany do zwrotu środków (wraz z odsetkami). W związku z tym zwróciła się do resortu rodziny z pytaniem, czy zamierza w tym zakresie zmienić przepisy.
Okazuje się jednak, że nie ma takiej potrzeby, bo postępowanie samorządu w tej sprawie było nieprawidłowe. Wiceminister Marczuk przypomina, że zgodnie z ustawą z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1851 ze zm.) świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu lub prawnemu dziecka w wysokości 500 zł miesięcznie do momentu ukończenia przez nie 18. roku życia. Jednocześnie w art. 5 ust. 2 i 2a przewidziane są trzy przypadki, gdy pomoc finansowa za dany miesiąc należy się w kwocie niższej niż 500 zł.
Pierwszym z nich jest urodzenie dziecka, drugim osiągnięcie przez nie pełnoletności. W tych dwóch przypadkach kwotę świadczenia, czyli 500 zł, dzieli się przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych miesiąca, a następnie mnoży się przez liczbę dni, za które wsparcie przysługuje (z zaokrągleniem do 10 groszy w górę). Z kolei trzecia okoliczność, która uzasadnia otrzymanie świadczenia wynoszącego mniej niż 500 zł dotyczy sprawowania nad dzieckiem opieki naprzemiennej. Jeśli rozwiedzeni, żyjący w separacji lub rozłączeniu rodzice zajmują się małoletnim w porównywalnych i powtarzających się okresach czasu, to wówczas świadczenie wychowawcze jest wypłacane każdemu z nich w połowie jego wysokości.
Te trzy wyjątki obowiązują od momentu wejścia w życie ustawy z 11 lutego 2016 r., a ich liczba nie uległa zmianie również po ostatniej nowelizacji przepisów, uchwalonej w ramach ustawy z 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz.U. poz. 1428). To też oznacza, że nie istniała ani nie istnieje podstawa prawna pozwalająca na ustalenie wysokości świadczenia w kwocie mniejszej niż 500 zł, proporcjonalnie do liczby dni, w których dziecko w danym miesiącu żyło, a działanie gminy, która żąda od opiekuna zwrotu świadczenia, jest sprzeczne z przepisami ustawy.
