Jeśli między datą nabycia uprawnień emerytalnych a złożeniem wniosku o wypłatę z ZUS doszło do nowelizacji prawa, stosuje się nowe reguły, nawet gdy są niekorzystne dla ubezpieczonego.
Nauczycielka Barbara K. od września 2006 r. miała ustalone prawo do wcześniejszej emerytury. Nie korzystała z niej, bo nadal pracowała. Trzy lata później przez krótki okres pobierała emeryturę, ale ponieważ wróciła do pracy, ZUS ponownie przerwał wypłacanie świadczenia. Taka sytuacja powtarzała się kilkakrotnie aż do stycznia 2016 r. Wtedy kobieta ostatecznie zakończyła aktywność zawodową i złożyła wniosek o ustalenie i wypłatę emerytury. Podstawą przeliczenia miał być art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS dokonał stosownego przeliczenia, ale przy ustalaniu wysokości świadczenia zastosował obowiązujący dopiero od maja 2015 r. art. 55a ust. 2 ustawy emerytalnej. Zgodnie z nim, jeżeli ubezpieczony pobierał wypłaty z ZUS, zanim osiągnął powszechny wiek emerytalny, to podstawę obliczenia świadczenia pomniejsza się o kwotę wypłaconych wcześniej emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek i składki zdrowotnej. W efekcie Barbara K. miała dostać emeryturę blisko o 300 zł niższą.
Emerytka nie zgodziła się z tą decyzją i sprawa trafiła do sądu. W I instancji wygrała – sąd przyznał jej prawo do obliczenia emerytury na korzystniejszych zasadach, bez pomniejszenia podstawy wymiaru, argumentując, że pierwotne prawo do emerytury uzyskała jeszcze w 2006 r., a więc znacznie wcześniej, niż weszła w życie nowelizacja ustawy wprowadzająca ograniczenia podstawy wymiaru emerytury. Sąd II instancji powziął jednak poważne wątpliwości prawne i sprawę do rozstrzygnięcia przedstawiono Sądowi Najwyższemu.
SN uznał, że przy ustalaniu emerytury osobie, która spełniła warunki do przejścia na nią przed 1 maja 2015 r., a która z wnioskiem w tej sprawie wystąpiła po tej dacie, podstawę wymiaru świadczenia należy pomniejszyć o kwoty wcześniej pobrane z ZUS.
Uzasadniając orzeczenie, SN podkreślił, że ubezpieczonego nie można pozbawić nabytego wcześniej prawa do emerytury, co oznacza ochronę uprawnień emerytalnych. Ale nie obejmuje ona sposobu wyliczenia świadczenia.
– Jeżeli ubezpieczony nabył prawo do emerytury przed zmianą przepisów, a wniosek o wypłatę świadczenia złożył po ich nowelizacji, to obliczenie wysokości wypłaty powinno nastąpić już według nowych unormowań – powiedziała sędzia Jolanta Strusińska-Żukowska.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 19 października 2017 r., sygn. III UZP 6/17.
