Niektóre świadczenia z ubezpieczeń społecznych ZUS może wypłacać z różnych źródeł – ubezpieczenia chorobowego albo wypadkowego (np. zasiłek chorobowy) lub z ubezpieczenia rentowego albo wypadkowego (np. renta z tytułu niezdolności do pracy). Wszystko zależy od tego, co jest podstawą do ich wypłacania – jeśli przyczyną niezdolności do pracy lub śmierci ubezpieczonego był wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, świadczenie będzie wypłacane z ubezpieczenia wypadkowego. W takim przypadku przepisy przewidują zazwyczaj lżejsze warunki do jego uzyskania, będzie też ono wypłacane w wyższej wysokości.
ZASIŁEK CHOROBOWY
Ubezpieczenie chorobowe
Zasiłek przysługuje, gdy ubezpieczony:
● jest niezdolny do pracy, a niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia,
podlega od 30 dni nieprzerwanemu obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu (pracownik),
albo
podlega od 90 dni nieprzerwanemu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu (np. zleceniobiorca prowadzący działalność gospodarczą).
Zasiłek wynosi:
80 proc. podstawy wymiaru,
70 proc. podstawy wymiaru za okres przebywania w szpitalu (w przypadku pracownika powyżej 50. roku życia za okres od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy – 80 proc.),
100 proc. podstawy wymiaru, gdy niezdolność do pracy:
– przypada w okresie ciąży;
– powstała w wyniku poddania się badaniom kandydatów do przeszczepów lub takiemu zabiegowi;
– powstała w wyniku wypadku w drodze do lub z pracy.
Ubezpieczenie wypadkowe
Zasiłek przysługuje:
gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu.
Zasiłek wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, także za okres pobytu w szpitalu.
UWAGA
Od pierwszego dnia ubezpieczenia prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:
● absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do niego w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;
● jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
● ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
● posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
● funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej.
ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE
Ubezpieczenie chorobowe
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje ono na czas niezbędny do odzyskania zdolności do pracy, ale nie dłużej niż 12 miesięcy.
Świadczenie rehabilitacyjne wynosi:
90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy,
75 proc. tej podstawy za pozostały okres,
100 proc., jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.
Ubezpieczenie wypadkowe
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pobieranego z ubezpieczenia wypadkowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje ono na czas niezbędny do odzyskania zdolności do pracy, ale nie dłużej niż 12 miesięcy.
Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przez cały okres jego pobierania.
RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY
Ubezpieczenie rentowe
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który (zasady ogólne):
● jest niezdolny do pracy;
● ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy:
1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat, w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy;
● niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty nie może być wyższy niż 250 proc. (art. 15 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
Podstawa wymiaru renty to przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o rentę. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru renty może stanowić ustalona przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Ubezpieczenie wypadkowe
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje:
● ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
● niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy.
Do obliczenia wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego stosuje się przepisy dotyczące tej renty z ubezpieczenia rentowego z zastrzeżeniem:
● nie stosuje się ograniczenia podstawy wymiaru renty określonego w art. 15 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
● renta nie może wynosić mniej niż:
● 80 proc. podstawy jej wymiaru – dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy;
● 60 proc. podstawy jej wymiaru – dla osoby częściowo niezdolnej do pracy;
● chyba że wskaźnik wysokości podstawy renty jest większy niż 250 proc.
RENTA SZKOLENIOWA
Ubezpieczenie rentowe
Renta szkoleniowa przysługuje ubezpieczonemu, który:
● spełnia warunki do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy;
● lekarz orzecznik stwierdził celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Renta szkoleniowa:
● wynosi 75 proc.podstawy wymiaru;
● nie może być niższa niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy;
● nie przysługuje w razie osiągania przychodu z działalności powodującej obowiązek ubezpieczenia społecznego.
Ubezpieczenie wypadkowe
Renta szkoleniowa przysługuje ubezpieczonemu, który:
● spełnia warunki do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy lub chorobowy zawodowej;
● lekarz orzecznik stwierdził celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Do obliczenia wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego stosuje się przepisy dotyczące tej renty z ubezpieczenia rentowego z zastrzeżeniem:
● nie stosuje się ograniczenia podstawy wymiaru renty określonego w art. 15 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
● renta nie może wynosić mniej niż 100 proc. podstawy jej wymiaru, chyba że wskaźnik wysokości podstawy renty jest większy niż 250 proc.
RENTA RODZINNA
Ubezpieczenie rentowe
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy – muszą być więc spełnione pozostałe warunki do renty określone w art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Renta rodzinna wynosi:
● dla jednej osoby uprawnionej – 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
● dla dwóch osób uprawnionych – 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
● dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Ubezpieczenie wypadkowe
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny:
  • ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
  • w razie śmierci rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Członkom rodziny rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego, który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, przysługują świadczenia określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS bez względu na długość okresu uprawniającego do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie tych przepisów.
Podstawa prawna:
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1773); Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368); Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).