Przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby bez zgody osoby zainteresowanej, a za zgodą jej przedstawiciela ustawowego, będzie wymagać orzeczenia sądu opiekuńczego o skierowaniu do takiej placówki - taki m.in. zapis wprowadza ustawa, którą w piątek uchwalił Sejm.

Za nowelizacją ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz niektórych innych ustaw głosowało 412 posłów, pięciu było przeciw, a 15 wstrzymało się od głosu. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2018 r.

Zgodnie z ustawą, przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby bez zgody osoby zainteresowanej, a za zgodą jej przedstawiciela ustawowego, będzie wymagać orzeczenia sądu opiekuńczego o skierowaniu do takiego domu. Nowe przepisy mają dostosować polskie prawo do wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Konstytucyjnego.

Ustawa wprowadza też obowiązek okresowego badania stanu zdrowia psychicznego osoby przebywającej w domu pomocy społecznej, jeśli chodzi o uzasadnienie jej pobytu w takiej placówce. Badania przeprowadzane będą co najmniej raz na sześć miesięcy.

W regulacji uwzględniono także możliwość wystąpienia - również przez osobę ubezwłasnowolnioną - o zmianę orzeczenia o przyjęciu do domu pomocy społecznej. Ponadto osoba, która nie wyrazi zgody na dalszy pobyt w domu pomocy społecznej, będzie mogła wystąpić z wnioskiem o zniesienie obowiązku przebywania w nim.

Aby zapewnić lepszą ochronę prawną osobie kierowanej bez jej zgody do szpitala psychiatrycznego (albo domu pomocy społecznej lub przebywającej w danej placówce), wprowadzono obowiązek ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Sąd będzie miał również obowiązek ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu, jeżeli jego udział uzna za potrzebny, a osoba, której postępowanie dotyczy, nie będzie zdolna do złożenia odpowiedniego wniosku.

Nowela przewiduje również, że osoba, która musi poddać się leczeniu odwykowemu, będzie mogła złożyć wniosek o zmianę przez sąd postanowienia, jeśli chodzi o rodzaj zakładu leczenia odwykowego.

Ustawa wprowadza też konieczność monitorowania pomieszczeń, w których przetrzymywane są osoby, wobec których stosuje się izolację jako środek przymusu bezpośredniego.

Ponadto regulacja wprowadza zmiany wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, dotyczącego przepadku przedmiotów i narzędzi niebędących własnością sprawcy. Sąd będzie mógł orzec przepadek rzeczy, jeżeli ich właściciel lub inna osoba uprawniona - nie zachowując ostrożności wymaganej w danych okolicznościach - przewidywała albo mogła przewidzieć, że mogą one służyć lub być przeznaczone do popełnienia wykroczenia.