Przedstawiamy czwartą, ostatnią część komentarza do przepisów ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1773) obejmującą art. 27–62.
Omawiamy rozdział 4 ustawy, który sprawia płatnikom sporo problemów. Określa on bowiem zasady różnicowania składki wypadkowej w zależności m.in. od rodzaju działalności, jaką prowadzi płatnik. Składka ta, w przeciwieństwie do emerytalnej, rentowej i chorobowej, nie jest uzależniona tylko od przychodu ubezpieczonego, nie jest też określona stałą stawką procentową. Oprócz branży, w jakiej działa firma, na wysokość składki mają też wpływ liczba wypadków i chorób zawodowych w danym sektorze, jak również u danego płatnika. Płatnik ma obowiązek corocznego informowania ZUS o takich zdarzeniach. Co ważne, nie ma to bezpośredniego wpływu na wynagrodzenie ubezpieczonych, bo składka wypadkowa jest finansowana ze środków płatnika – nie jest potrącana z pensji zatrudnionych.
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (cz. 4 i ostatnia)>>
Wysokość składki ustala ZUS, ale w niektórych przypadkach jest do tego zobowiązany sam płatnik. Do niedawna ustalenie jej w zaniżonej wysokości groziło płatnikowi dodatkową karą, którą wymierzał ZUS, podwyższając składkę do 150 proc. jej prawidłowej wysokości. Prowadziło to do kuriozalnych sytuacji, w których płatnicy świadomie zawyżali składki, aby tylko w razie błędu ZUS nie nałożył na nich dodatkowej opłaty. Po nowelizacji ustawy co prawda płatnikowi nadal grozi taka sankcja, ale tylko wtedy, gdy nie złoży prawidłowych danych lub ich korekty po tym, jak ZUS wezwie go do tego, wskazując na popełniony błąd.
Warto też pamiętać, że istnieje jeszcze jeden przypadek, gdy płatnik może zapłacić składkę wyższą, niż się spodziewał. Otóż z wnioskiem o podwyższenie stopy procentowanej składki na najbliższy rok składkowy nawet o 100 proc. może wystąpić inspektor pracy, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Ostatecznie decyduje o tym jednak ZUS.
Ze składki wypadkowej finansowane są nie tylko świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, lecz także prewencja wypadkowa, do której prowadzenia jest zobowiązany ZUS. Obecnie nie może to być mniej niż 1 proc. przewidywanego w danym roku wpływu ze składek wypadkowych. Kwotę tę określa się w ustawie budżetowej i przeznacza na finansowanie działalności związanej z zapobieganiem wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym. Działalność ta obejmuje m.in. dofinansowanie przedsięwzięć płatników, którzy prowadzą prewencję wypadkową w swoich zakładach pracy, jak również prowadzenie analiz i badań w tym zakresie.
Warto jeszcze przypomnieć, że w zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się przepisy ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368) oraz ustawy z 17 października 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.). Jak wielokrotnie wskazywano w niniejszym komentarzu, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, choć nie wszystkie, mają swoje odpowiedniki w świadczeniach z ubezpieczenia chorobowego i rentowego. I tak np. podstawę wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego oblicza się jak tego samego świadczenia z ubezpieczenia chorobowego z pewnymi odrębnościami zaznaczonymi w ustawie.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – baza publikacji
Dotychczas w tygodniku Kadry i Płace komentowaliśmy m.in. ustawy:
● z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych
● z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
● z 16 kwietnia 20 04 r. o czasie pracy kierowców
● z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
● z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
● z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
● z 13 kwietnia 2007 r. o PIP
● z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
● z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
● z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
● z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
● z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych
● z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy