Czy mając zapis w regulaminie wynagradzania mówiący o nietworzeniu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, pracodawca (zatrudniający więcej niż 19, ale mniej niż 50 osób) musi utworzyć taki fundusz na wniosek związku zawodowego? Na to pytanie próbowaliśmy już odpowiedzieć na łamach Kadr i Płac („Regulamin wynagradzania, a nie związek zawodowy, zadecyduje o utworzeniu zfśs. I to mimo zmiany prawa” 3 sierpnia 2017 r., DGP nr 149).
Przypomnijmy: chodzi o sytuację, gdy utworzenie zfśs zależy od woli związku zawodowego, a jednocześnie u pracodawcy obowiązują przepisy wewnętrzne postanawiające o jego nietworzeniu. Zgodnie z art. 3 ust. 1c ustawy z 4 marca 1994 r. o zfśs (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 800 ze zm.) obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. przy zatrudnieniu od 20, ale poniżej 50 pracowników, pracodawca ma obowiązek utworzenia funduszu tylko na wniosek związku zawodowego. Co jednak w przypadku, gdy taki pracodawca jeszcze w 2016 r. wprowadził do regulaminu wynagradzania zapis o nietworzeniu zfśs – zgodnie z art. 4 ustawy – a teraz pojawia się u niego organizacja związkowa, która żąda jego utworzenia?
Eksperci nie byli jednomyślni, czy decydujące znaczenie ma wola związku zawodowego, czy zapis w regulaminie wynagradzania. O zajęcie stanowiska w tej sprawie poprosiliśmy więc Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Resort opowiedział się za tym drugim.
Stanowisko MRPiPS z 24 sierpnia 2017 r.
Zgodnie ze znowelizowanym art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 800 z późn. zm., dalej – ustawa o zfśs) pracodawcy pozabudżetowi zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć fundusz do wysokości i na zasadach określonych w art. 5 lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4–6. Wymienieni pracodawcy, nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (art. 3 ust. 3a ustawy o zfśs). Jednakże u takich pracodawców, zatrudniających co najmniej 50 pracowników, objętych układem zbiorowym pracy postanowienia w sprawach nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego, zawiera się w układzie zbiorowym pracy. Jeżeli u tych pracodawców pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w regulaminie wynagradzania, którego postanowienia w tej sprawie wymagają uzgodnienia ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 4 ust. 3 stosuje się odpowiednio).
Mając na uwadze powyższe, zdaniem Ministerstwa, jeśli u pracodawcy zatrudniającego na dzień 1 stycznia 2017 r. mniej niż 50 pracowników, obowiązujący regulamin wynagradzania zawiera postanowienia o nietworzeniu zfśs, to ponowne utworzenie funduszu wymaga zmiany regulaminu wynagradzania. Zmiany w regulaminie wynagradzania wprowadza się według zasad określonych w art. 77 2 kodeksu pracy dla ustalania regulaminu. Zgodnie z przepisem art. 77 2 par. 6 k.p. regulamin wynagradzania wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Zasady ustalania regulaminu wynagradzania i dokonywania zmian w tym regulaminie wymagają uzgodnienia z działającą u pracodawcy zakładową organizacją związkową (art. 77 2 par. 4 k.p.).