Wszystko o zasiłku opiekuńczym na dziecko

Kiedy nie możesz pracować z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem, przysługuje ci zasiłek opiekuńczy.

1. Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu (czyli osobom które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu lub są ubezpieczone dobrowolnie) zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad: - chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat - innym chorym członkiem rodziny (za członków rodziny, uważa się m.in.: wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki). Za dzieci uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

2. Okres pobierania zasiłku opiekuńczego

- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad chorymi dziećmi do ukończenia przez nie 14 lat. - 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny (chodzi m.in. o dzieci w wieku powyżej 14 lat). Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym. Zatem 60 dni oraz 14 dni nie ulegają ze sobą zsumowaniu. Przykładowo na chore dzieci, wymagające osobistego sprawowania opieki przysługuje limit 60 dni pobierania zasiłku opiekuńczego zarówno dla matki jak i dla ojca. Dla obliczenia limitu 60 dni sumuje się dni opieki wykorzystane przez matkę oraz przez ojca. Przykład: Matka dziecka wykorzystała 50 dni w roku kalendarzowych z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem w wieku 10 lat. W tym samym roku kalendarzowym, ojciec dziecka otrzymał „zwolnienie lekarskie na to samo dziecko” na 15 dni. Zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać ojcu przez okres 10 dni.

Analogicznie do tego samego limitu 60 dni sumowane będą dni opieki na więcej niż jedno dziecko. Przykład: Matka dziecka wykorzystała z powodu choroby swojej dziewięcioletniej córki łącznie 40 dni w roku kalendarzowym. W tym samym roku otrzymała „zwolnienie lekarskie na swojego jedenastoletniego syna” na 25 dni. Zasiłek opiekuńczy na syna będzie jej przysługiwał przez okres 20 dni z uwagi na sześćdziesięciodniowy limit. Przy czym, jeżeli lekarz wystawi „zwolnienie lekarskie na dziecko”, w wyniku czego okres konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w roku kalendarzowym przekroczyłby 60 dni, to okres zwolnienia lekarskiego, choć nie uprawniający do otrzymania zasiłku opiekuńczego, będzie stanowił dowód usprawiedliwiający nieobecność pracownika w pracy.

3. Wysokość zasiłku opiekuńczego

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

4. Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje również w czasie urlopu bezpłatnego i urlopu wychowawczego.

5. Zasiłek opiekuńczy a pobyt dziecka w szpitalu, klinice

Pobyt dziecka w szpitalu lub klinice nie wyklucza otrzymania zasiłku opiekuńczego - pod warunkiem, że lekarz wystawi stosowne zwolnienie lekarskie z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem.

6. Wymagane dokumenty – opieka nad chorym dzieckiem

W przypadku zasiłku opiekuńczego nad chorym dzieckiem do lat 14 albo innym chorym członkiem rodziny, w tym chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat, niezbędnymi dokumentami jest zaświadczenie lekarskie wystawione dla rodzica z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem oraz wypełniony wniosek o zasiłek opiekuńczy (obecnie druk ten nazywa się ZUS Z-15), który należy dostarczyć płatnikowi zasiłku przy każdorazowym ubieganiu się o wypłatę zasiłku. Jeżeli zasiłek wypłacany jest przez ZUS, do jego wypłaty niezbędne jest dodatkowo zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku: a) ZUS Z-3 - w przypadku pracowników, b) ZUS Z-3b - w przypadku ubezpieczonych wykonujących pozarolniczą działalność, ubezpieczonych współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz duchownych, c) ZUS Z-3a - w przypadku pozostałych ubezpieczonych.

7. Zwolnienie lekarskie na dziecko a stosunek pracy

Wypowiedzenie

Zwolnienie lekarskie (zaświadczenie lekarskie) stanowi jeden z dowodów usprawiedliwiających nieobecność w pracy. Dotyczy to również „zwolnienia na chore dziecko”. Co bardzo istotne z punktu widzenia zatrudnienia, pracodawca nie może w tym czasie wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę (jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia). W przypadku umów na czas określony (np. zastępstwo innego pracownika) oraz na okres próbny – pracodawca może wypowiedzieć umowę bez podawania przyczyny wypowiedzenia, do czego mogą go skłonić częste absencje pracownika. W przypadku umowy na czas nieokreślony, pracodawca musi podać przyczynę wypowiedzenia w dokumencie wypowiedzenia umowy. Jedną z przyczyn mogą być częste, długotrwałe, usprawiedliwione nieobecności w pracy, które dezorganizowały proces pracy. W przypadku wniesienia przez pracownika odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, pracodawca musiałby wykazać, że faktycznie doszło do dezorganizacji procesu pracy z powodu nieobecności pracownika, w szczególności chodzi o sytuacje, w których pracodawca musiał zlecać innym pracownikom pracę w godzinach nadliczbowych albo musiał szukać zastępstw.

Rozwiązanie umowy w trybie art. 53 kodeksu pracy Art. 53 kodeksu pracy reguluje sytuację, kiedy pracodawca może rozwiązać umowę z pracownikiem bez wypowiedzenia, bez jego winy z powodu długotrwałej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Jeżeli jednak pracownik pobiera w czasie nieobecności zasiłek opiekuńczy, jest wtedy chroniony i pracodawca nie może rozwiązać umowy.

Zgodnie z art. 53 § 1 kodeksu pracy: Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u pracodawcy krócej niż 6 miesięcy, b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy.

2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc. Jednakże, jak wynika z art. 53 § 2 kodeksu pracy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 53 kodeksu pracy nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku (a także w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku).

Należy pamiętać, że powyższa ochrona dotyczy jedynie opieki nad dzieckiem do 14 lat, ponieważ starsze dzieci uważane są „za innych członków rodziny”.

Powyższy tekst pochodzi z poradnika prawnego dla rodzin osób w śpiączce, który powstał dzięki prawnikom z warszawskiej Kancelarii Radców Prawnych Mamczarek i Migdalska dla Fundacji Akogo