Do przeprowadzania instruktażu ogólnego uprawniony jest pracownik służby bhp lub osoba wykonująca zadania tej służby i pod pewnymi warunkami także pracodawca albo inny pracownik wyznaczony przez niego.
Z artykułu 2373 kodeksu pracy wynika, że przed dopuszczeniem pracownika do pracy pracodawca jest zobowiązany zapewnić mu przeszkolenie z bhp. Nie można bowiem dopuścić go do pracy, do wykonywania której nie posiada wymaganych kwalifikacji i niezbędnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów i zasad bhp.
Posłużmy się przykładem. Pracownik zatrudniony w placówce służby zdrowia na stanowisku konserwatora został skierowany na szkolenie wstępne bhp do firmy zewnętrznej. Uczestniczyło w nim kilkanaście osób z różnych zakładów pracy i zatrudnionych na różnych stanowiskach. W grupie było m.in. dwóch kierowców, trzech murarzy, urzędniczka, pielęgniarka i asystent sędziego. Szkolenie wraz z rozdaniem dokumentów trwało jedną godzinę. Osoba szkoląca nie powiedziała nic o warunkach pracy w placówce służby zdrowia zatrudniającej konserwatora oraz o zasadach bezpiecznej pracy na jego stanowisku. Można zadać sobie pytanie, czy tak powinno odbywać się szkolenie wstępne bhp?
Zasady ich przeprowadzania reguluje rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.). Zgodnie z nim, szkolenie wstępne w zakresie bhp składa się z instruktażu ogólnego i stanowiskowego. Ten pierwszy ma zapoznać nowego pracownika z podstawowymi przepisami i zasadami bhp zarówno ogólnymi, jak i obowiązującymi tylko w danym zakładzie pracy lub danej branży, z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku oraz postępowania w przypadku pożaru. Uprawnionym do przeprowadzania instruktażu ogólnego jest pracownik służby bhp lub osoba wykonująca zadania tej służby i pod pewnymi warunkami także pracodawca albo inny pracownik wyznaczony przez niego.
Z kolei instruktaż stanowiskowy ma zapewnić uczestnikowi szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na jego przyszłym stanowisku i ryzykiem zawodowym związanym z jego przyszłą pracą. Ma zapoznać z procedurami bezpiecznego wykonywania wszystkich czynności na tym stanowisku. Uprawnionym do przeprowadzania instruktażu stanowiskowego jest pracodawca lub wyznaczone przez niego osoby kierujące pracownikami. A więc ani pracownik służby bhp, ani specjalista spoza zakładu pracy, ani tym bardziej firma zewnętrzna.
Zgodnie z ramowymi programami opracowanymi przez resort pracy, instruktaż ogólny ma trwać co najmniej trzy godziny, natomiast instruktaż stanowiskowy co najmniej osiem godzin. Jednak dla pracowników administracyjno-biurowych na stanowiskach, na których występują tylko czynniki uciążliwe, a więc nie ma czynników niebezpiecznych lub szkodliwych, co jest mało prawdopodobne, ma trwać co najmniej dwie godziny.
Warto przypomnieć, że czynności mające znaczenie prawne wykonywane przez osoby nieuprawnione nie powodują oczekiwanych skutków prawnych, a więc są nieważne. Natomiast osoby dopuszczające się takich czynów podlegają procedurze przewidzianej w przepisach prawa karnego.