Od kilkunastu lat prowadzę niewielką firmę. W marcu otrzymałem od ZUS decyzję stwierdzającą wysokość zadłużenia składkowego. W uzasadnieniu podano, że będzie ona stanowić podstawę do wpisu hipoteki przymusowej na mojej nieruchomości. Bardzo się zdziwiłem, bo w listopadzie ubiegłego roku podpisałem umowę o układzie ratalnym, który regularnie spłacam. Czy to może być podstawą do odwołania do sądu od tej decyzji?
Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na to, czego dotyczy otrzymana decyzja – stwierdza ona jedynie wysokość zadłużenia. Według orzecznictwa w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja ZUS, od której wniesiono odwołanie (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2010 r., sygn. akt II UZ 49/09). Z kolei w wyroku z 23 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 309/09, SN wskazał, że w postępowaniu wywołanym odwołaniem sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca złoży odwołanie, to sąd będzie badał jedynie to, czy odwołujący rzeczywiście jest dłużnikiem ZUS. Nie będzie sprawdzał, czy ZUS ma prawo do wpisu hipoteki na nieruchomości dłużnika, czy też nie.
Można wydać decyzję
Przedsiębiorca nie powinien jednak być zaskoczony wydaniem takiej decyzji. Jako płatnik jest zobowiązany do obliczania, potrącania z dochodów ubezpieczonych, rozliczania oraz opłacania składek za każdy miesiąc kalendarzowy. Jeśli tego nie robi, powstaje zadłużenie na jego koncie. Decyzja stwierdzająca wysokość zaległości jest jedynie decyzją deklaratoryjną, potwierdzającą już i tak istniejący stan rzeczy. W opisywanej sytuacji wcześniej zawarto umowę o układ ratalny, a przedsiębiorca, podpisując ją, zaakceptował stan zadłużenia. Nie można też kwestionować samych podstaw prawnych do wydania takiej decyzji.
Postępowanie ZUS miało bowiem oparcie w art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten stanowi, że ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności wymienionych tam przypadków. Katalog tych spraw nie ma charakteru zamkniętego, a ogranicza się on wyłącznie do spraw indywidualnych, które swoją podstawę wywodzą z ustaw wchodzących w skład systemu ubezpieczeń społecznych.
Regularne wpłaty nie pomogą
Pozostaje jednak odpowiedź na pytanie, czy ZUS może podejmować działania w kierunku wpisu hipoteki, jeśli dłużnik wypełnia postanowienia umowy ratalnej i regularnie spłaca zaległości. Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z 26 września 2016 r., sygn. akt VIII U 2678/15, stwierdził, że ZUS, wydając zaskarżoną decyzję w celu określenia zadłużenia do ewentualnego przyszłego ustanowienia zabezpieczenia należności, nie naruszył układu ratalnego zawartego z ubezpieczonym. Zaakcentował, że zawarcie umowy ratalnej nie wyklucza ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego albo zastawu. Ustanowienie zabezpieczenia należności nie stanowi również egzekucji roszczenia.
Złożenie odwołania niewiele więc przedsiębiorcy pomoże. Jeśli wysokość stwierdzonego zadłużenia jest zgodna z prawdą, to nie ma sensu zaskarżać decyzji. Gdy ZUS zdecyduje się wpisać hipotekę, to spłacanie układu ratalnego nie będzie ku temu przeszkodą.
!ZUS ma prawo w każdej chwili wydać decyzję stwierdzającą wysokość zadłużenia i na jej podstawie złożyć do sądu wniosek o wpis hipoteki.
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 3 i art. 83 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).