Czy pracodawca musi archiwizować karty charakterystyki stosowanych substancji niebezpiecznych i ich mieszanin? Czy dotyczy to również sytuacji, w której pracodawca zaprzestaje ich stosowania ze względu na zmianę technologii produkcji lub likwidację zakładu pracy?
ekspert radzi
Stosownie do art. 31 unijnego rozporządzenia REACH (nr 1907/2006) dostawca substancji lub mieszaniny niebezpiecznej ma obowiązek dostarczenia odbiorcy karty jej charakterystyki sporządzonej zgodnie z załącznikiem II do tego rozporządzenia. Karta ta powinna zawierać datę jej sporządzenia i następujące pozycje:
1) identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa,
2) identyfikacja zagrożeń,
3) skład/informacja o składnikach,
4) pierwsza pomoc,
5) postępowanie w przypadku pożaru,
6) postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska,
7) postępowanie z substancją/mieszaniną i jej magazynowanie,
8) kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej,
9) właściwości fizyczne i chemiczne,
10) stabilność i reaktywność,
11) informacje toksykologiczne,
12) informacje ekologiczne,
13) postępowanie z odpadami,
14) informacje o transporcie,
15) informacje dotyczące przepisów prawnych,
16) inne informacje.
Jak widać karta charakterystyki niebezpiecznych substancji i/lub ich mieszanin szczegółowo informuje o ich niebezpiecznych właściwościach, rodzaju i rozmiarach stwarzanego przez nie zagrożenia oraz o zasadach postępowania z nimi, co umożliwia racjonalną i efektywną profilaktykę w zakładach pracy, a w przypadku awarii – ochronę ludzi i środowiska naturalnego poza danym zakładem pracy. Z kolei przepisy bhp obligują pracodawcę do jej posiadania. Niedopuszczalne jest bowiem stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych (art. 220 par. 1 kodeksu pracy, dalej: k.p.). Niedozwolone jest zwłaszcza stosowanie substancji lub mieszanin niebezpiecznych bądź stwarzających zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem (art. 221 k.p.).
Ponadto zgodnie z art. 36 ust. 1 REACH dalszy użytkownik (osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę na terytorium UE i niebędąca producentem ani importerem, która używa substancji w jej postaci własnej lub jako składnika mieszaniny, podczas prowadzonej przez siebie działalności przemysłowej lub innej działalności zawodowej) ma obowiązek gromadzić i przechowywać – gotowe do udostępnienia – wszelkie informacje wymagane w celu wypełniania obowiązków wynikających z tego rozporządzenia przez co najmniej 10 lat od ostatniej daty produkcji, importu, dostawy lub zastosowania substancji lub mieszaniny. W przypadku zaprzestania działalności lub przekazania części lub całości swoich działań stronie trzeciej, obowiązek ten spoczywa nie na dalszym użytkowniku, lecz na stronie odpowiedzialnej za likwidację przedsiębiorstwa dalszego użytkownika lub za wprowadzanie substancji lub mieszaniny do obrotu.
Reasumując, co do zasady to pracodawca ma przechowywać karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub jej mieszaniny przez co najmniej 10 lat od ostatniej daty jej zastosowania. Obowiązek ten w razie likwidacji firmy przechodzi jednak na osobę trzecią (odpowiedzialną za likwidację lub za wprowadzanie substancji lub mieszaniny do obrotu).
Podstawa prawna
Art. 31 i art. 36 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz.Urz. UE z 30 grudnia 2006 r. L 396, s. 1 ze zm.).
Art. 220 par. 1 i art. 221 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).