Pracownik w wieku 54 lat zatrudniony na połowę etatu dostarczył zwolnienie lekarskie na okres od 27 stycznia do 9 lutego oraz kolejne od 13 lutego do 5 marca. Od 13 lutego przebywa w szpitalu. Jaką wysokość świadczeń chorobowych naliczyć, szczególnie za okres w szpitalu? Wynagrodzenie pracownika wynosi od 1 stycznia 2017 r. 1000 zł. Do końca 2016 r. był zatrudniony na pełen etat z wynagrodzeniem 1700 zł oraz premią zmienną miesięczną od 10 do 20 proc. zasadniczego wynagrodzenia.
ODPOWIEDŹ
Za okres choroby trwającej od 13 lutego przysługuje zasiłek chorobowy, przy czym w wysokości 70 proc. tylko za dwa ostatnie dni zwolnienia tj. od 4 do 5 marca. [ramka]
Wynagrodzenie wpłacane krócej
Pracownikowi wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Natomiast za czas jej nieświadczenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Kodeks pracy w art. 92 par. 1 pkt 1 przewiduje dla pracownika prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. Wynagrodzenie chorobowe przysługuje za czas tej niezdolności trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Pracownikowi, który ukończył 50. rok życia, prawo do krótszego, bo tylko czternastodniowego okresu wypłaty wynagrodzenia, przysługuje, począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył 50. rok życia.
Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy ustala się, sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeśli między nimi występują przerwy i jeśli pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Oznacza to, że jeżeli w ciągu roku kalendarzowego pracownik podejmie dodatkowe zatrudnienie, do okresu 33 dni (14 dni) płatnej niezdolności do pracy wliczone zostają również okresy wypłaty tego wynagrodzenia przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.
Do wskazanych limitowanych okresów (33 lub 14 dni) wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, oraz okresy, za które pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej: ustawa zasiłkowa (m.in. z powodu podjęcia pracy zarobkowej w okresie trwania niezdolności, gdy niezdolność powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia).
Gdy łącznie w roku kalendarzowym pracownik dłużej choruje, a więc okres 33 lub 14 dni zostaje przekroczony, ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli począwszy od 34. dnia lub 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.
Są trzy stawki miesięcznego zasiłku, w zależności od tego, czym niezdolność została spowodowana lub na jakie okresy przypada. [tabela]
Wysokość wynagrodzenia chorobowego przedstawia się analogicznie, z tym wyjątkiem, że za okres pobytu w szpitalu wynosi 80 proc., chyba że chodzi o niezdolność, za którą przysługuje 100 proc. stawki.
Czasami pobyt w szpitalu wyżej płatny
Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi co do zasady 70 proc. podstawy wymiaru. Wyjątek dotyczy pracowników w wieku 50+. Od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, miesięczny zasiłek chorobowy wynosi bowiem 80 proc. podstawy wymiaru (art. 11 ust. 1b ustawy zasiłkowej). Okres, za który pracownikowi przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony, począwszy od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po okresie 14 dni wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby. Wyższa wysokość zasiłku chorobowego ma zastosowanie do niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 lat. [przykłady 1, 2 i 3]
Przy ustalaniu okresu od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, za który przysługuje wyższa, 80-proc. wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, powinny być:
1) uwzględniane okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie za czas choroby zgodnie z art. 92 kodeksu pracy oraz zasiłek chorobowy, a także okresy, za które pracownik nie ma prawa do obu tych rodzajów świadczeń, z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy zasiłkowej,
2) nieuwzględniane okresy niezdolności do pracy z powodu choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. [przykład 4, 5 i 6]
Jeżeli zachodzą okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego w wysokości 100 proc. (np. niezdolność przypada w czasie ciąży lub jest skutkiem wypadku przy pracy) podstawy wymiaru, to zasiłek w tej wysokości przysługuje także za okres pobytu w szpitalu.
Jakie świadczenia za styczeń i luty
Pracownik chorował od 27 stycznia do 9 lutego, czyli łącznie 14 dni, za które przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80 proc. Kolejna niezdolność wystąpiła od 13 lutego i potrwa do 5 marca. Za cały ten okres przysługuje zasiłek chorobowy z tym, że za okres od 13 lutego do 3 marca w wysokości 80 proc., gdyż okres ten przypada między 15. a 33. dniem niezdolności i pobytu w szpitalu. Za ostatnie dwa dni będzie przysługiwał już niższy zasiłek, czyli 70 proc. podstawy wymiaru.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jednak w przypadku omawianego pracownika od 1 stycznia 2017 r. miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy z pełnego etatu na połowę. W takim razie zastosowanie będzie miał art. 40 ustawy zasiłkowej. Gdy dochodzi do zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach poprzedzających (którymś z tych 12).
Oznacza to, że podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego, a potem zasiłku, będzie stanowiła kwota wynagrodzenia dla nowego wymiaru, tj. uzupełnione do pełnej stawki 1000 zł wynagrodzenie za styczeń, po odliczeniu części składkowej 13,71 proc., czyli 862,90 zł.
Wynagrodzenie chorobowe za 14 dni (5 dni stycznia i 9 dni lutego):
862,90 zł : 30 = 28,76 zł x 80 proc. = 23,01 zł x 14 dni = 322,14 zł
Zasiłek chorobowy 80 proc. za 19 dni (16 dni lutego i 3 dni marca):
23,01 zł x 19 dni = 437,19 zł
Zasiłek chorobowy 70 proc. za 2 dni marca:
28,76 zł x 70 proc. = 20,13 zł x 2 dni = 40,26 zł
Jakie stawki
PRZYKŁAD 1
W następnym roku tylko 14 dni
Pracownik, który ukończył 50. rok życia 31 grudnia 2016 r. W szpitalu przebywał przez 36 dni, tj. w okresie od 1 lutego do 8 marca. Za okres od 1 do 14 lutego ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby. Za okres od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w tym roku, tj. za okres od 15 lutego do 5 marca (19 dni) przysługuje mu zasiłek chorobowy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, a począwszy od 34 dnia niezdolności do pracy, tj. za okres od 6 do 8 marca - zasiłek chorobowy w wysokości 70 proc. podstawy.
PRZYKŁAD 2
Za szpital niższe świadczenie
52-letnia pracownica okazała zaświadczenia lekarskie ZUS ZLA obejmujące następujące okresy:
- od 30 stycznia do 28 lutego, w tym w okresie od 30 stycznia do 20 lutego pobyt w szpitalu,
- od 1 do 10 marca - okres pobytu w szpitalu.
Za okres od 30 stycznia do 12 lutego (14 dni) pracownica ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby. Za dalszy okres niezdolności do pracy pracownica ma prawo do zasiłku chorobowego:
● za okres pobytu w szpitalu od 13 do 20 lutego - w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 21 do 28 lutego - zasiłek 80 proc.,
● za okres pobytu w szpitalu od 1 do 3 marca - w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 4 do 10 marca - zasiłek 70 proc.
PRZYKŁAD 3
Nadal 33 dni
Pracownik przebywał w szpitalu od 16 stycznia do 28 lutego. Ze względu na to, że 50 lat skończył 10 stycznia tego roku, obowiązuje go 33-dniowy okres płatny wynagrodzeniem chorobowym. Przysługuje ono do 17 lutego, a za okres od 18 do 28 lutego należy się zasiłek chorobowy w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
PRZYKŁAD 4
Czasami ZUS nie zapłaci
Pracownik w wieku 54 lat był niezdolny do pracy z powodu choroby od 2 do 17 lutego, czyli 16 dni. Za 14 dni przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe, a za 2 dni zasiłek 80 proc. Od 21 do 28 lutego (8 dni) ponownie przebywa na zwolnieniu lekarskim, z tym że w szpitalu. Na formularzu ZUS ZLA widnieje kod „C”, co wskazuje, że niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu. Za pierwsze 5 dni objęte tym zaświadczeniem lekarskim, czyli za okres od 21 do 25 lutego, zasiłek chorobowy nie przysługuje, ale ten okres podlega uwzględnieniu przy ustalaniu okresu, za który pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego w wyższej wysokości w związku z leczeniem szpitalnym. Za okres od 26 do 28 lutego ma więc prawo do 80-proc. zasiłku. Załóżmy, że kolejne zwolnienie szpitalne opiewa na okres od 15 do 31 marca. Za okres od 15 do 23 marca (9 dni) przysługuje zasiłek 80 proc., a za okres od 24 do 31 marca - 70 proc.
PRZYKŁAD 5
Okres wyczekiwania także obowiązuje
Pracownica w wieku 52 lat została zatrudniona 1 lutego 2017 r. Ostatnio pracowała na umowę-zlecenie, która wygasła 31 grudnia 2016 r., i z tej umowy nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Wcześniej prowadziła przez wiele lat działalność gospodarczą i ma za sobą okresy dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a staż ubezpieczenia obowiązkowego, m.in. ze względu na urlopy wychowawcze, jest krótszy niż 10 lat. Obowiązuje ją więc 30-dniowy okres wyczekiwania z tytułu umowy o pracę. Zachorowała 15 lutego i przebywa w szpitalu do końca marca. Za okres od 15 lutego do 2 marca pracownica nie ma prawa do wynagrodzenia za czas choroby i okresu tego pracodawca nie wlicza do 14 dni, po upływie których pracownica nabędzie prawo do zasiłku chorobowego. Za okres od 3 do 16 marca (14 dni) pracownicy przysługuje wynagrodzenie za czas choroby. Za okres od 17 do 31 marca pracownica ma prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Gdyby dalej chorowała i pobyt w szpitalu uległby przedłużeniu, zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru przysługiwałby jej od 34. dnia.
Podstawa prawna
Art. 4, 11, 36 i 40 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.).
Art. 92 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
