W jej skład mogą wchodzić niektóre premie, nagrody i urlopy. Ale już nadgodziny i zasiłki nie. Początek roku okazał się przełomowy. Bo oprócz istotnej podwyżki najniższego wynagrodzenia dla osób na etatach do 2000 zł brutto miesięcznie, zadbano i o interes pracujących na podstawie umów-zleceń i samozatrudnionych (pod warunkiem że nie zatrudniają innych osób), wyznaczając dla nich minimalną stawkę godzinową na 13 zł brutto.
MINIMALNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE / Dziennik Gazeta Prawna
Ale uwaga! Minimalne wynagrodzenie dotyczy wyłącznie osób zatrudnianych na etatach, czyli na podstawie umów o pracę. Przepisów dotyczących płacy minimalnej nie stosuje się do umów cywilnoprawnych, czyli umowy-zlecenia czy o dzieło. Natomiast minimalna stawka godzinowa nie ma zastosowania do umów o pracę, a tylko do zleceniobiorców i samozatrudnionych. Wynagrodzenia zarabiających na podstawie umów o dzieło nie podlegają w ogóle żadnym regulacjom.
I jeszcze ważna sprawa: minimalna płaca nie dotyczy wynagrodzenia zasadniczego, ale ogólnej kwoty wypłaty miesięcznej pensji. Jednym słowem oprócz płacy zasadniczej zalicza się tu także inne sumy oraz świadczenia wynikające z umowy o pracę. A zatem na minimalne wynagrodzenie mogą składać się m.in.:
- wynagrodzenie zasadnicze (może być określone jako stawka miesięczna, godzinowa, akordowa lub wynagrodzenie prowizyjne),
- dodatki do wynagrodzenia zasadniczego, np.: za staż pracy, za pełnione funkcje, niekorzystne warunki pracy itp.,
- nagrody i premie regulaminowe (czyli wypłacane jako element pensji, a nie wyróżnienia),
- wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy,
- dodatek wyrównawczy wypłacany za obniżenie płacy z powodu wypadku w pracy lub choroby zawodowej.
Natomiast do wynagrodzenia minimalnego nie zalicza się:
- płacy za godziny nadliczbowe,
- wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
- nagród jubileuszowych,
- odprawy pieniężnej wypłacanej z powodu przejścia pracownika na emeryturę lub rentę z powodu niezdolności do pracy,
- należności wynikających z umowy-zlecenia czy umowy o dzieło zawartych niezależnie od umowy o pracę,
- honorariów,
- zasiłków chorobowych,
- ekwiwalentów, np. za pranie odzieży lub używanie do pracy własnych ubrań,
- pieniędzy należnych w związku z podróżami służbowymi,
- świadczeń urlopowych ani świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
A zatem możliwe jest, że osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę na pełny etat dostanie wynagrodzenie skonstruowane w ten sposób:
- wynagrodzenie zasadnicze: 1500 zł,
- dodatek stażowy: 200 zł,
- premia regulaminowa: 300 zł.
Bo wszystkie te składniki razem złożą się na 2 tys. zł.
Warto też wiedzieć, że gdyby w którymś z miesięcy pracownik nie wypracował swojej premii (zdarza się, że pracownik w różnych miesiącach otrzymuje premie w różnych wysokościach), pracodawca musi w tym miesiącu uzupełnić wynagrodzenie do poziomu minimalnego (2 tys. zł).
Na rękę, czyli netto
Suma 2 tys. zł jest kwotą brutto. Na rękę pracownik dostanie wypłatę pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych (po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodu). A to oznacza, że do kieszeni pracownika zarabiającego najniższą krajową trafi 1459,48 zł, lub – jeśli korzysta z podniesionych kosztów uzyskania przychodu ze względu na dojazdy z innej miejscowości – 1464,48 zł. Natomiast pracodawcę zatrudnienie jednej osoby z taką pensją kosztować będzie 2412,20 zł (a to z powodu składek ubezpieczeniowych opłacanych przez zakład pracy).
Pół etatu, pół pensji
Najniższe wynagrodzenie w wysokości 2 tys. zł dotyczy osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, czyli na pełnym etacie. Półetatowcy mogą dostać połowę tej kwoty (1 tys. zł), osoby zatrudnione na inne ułamki etatu, odpowiednio mniej.
Podstawa prawna
Art. 2–8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2015 r. poz. 2008 ze zm.).
Zmiana pociąga za sobą zmianę
Wzrost płacy minimalnej powoduje podwyżkę innych świadczeń, opłat i potrąceń obliczanych w oparciu o ten wskaźnik. Z początkiem 2017 r. zmienią się także:
● Odprawa dla zwalnianych grupowo, która nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia. Granica wynosi więc 30 tys. zł brutto.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2016 r. poz. 1474).
● Dopłata do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, czyli między godz. 22 a 7. Ponieważ wynosi ona 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z płacy minimalnej, do każdej godziny pracy w porze nocnej należy się dopłata w wysokości (zależnie od liczby godzin pracy w miesiącu) od 2,3 do 2,5 zł.
Podstawa prawna
Art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666).
● Odszkodowanie dla ofiar mobbingu i dyskryminacji w pracy (przyznawane przez sąd) wzrośnie, bo nie może być niższe od płacy minimalnej. Górna wysokość rekompensaty nie jest określona.
Podstawa prawna
Art. 943 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666).
● Dodatek za czas przestoju wynikającego z przyczyn leżących po stronie pracodawcy wzrośnie, bo nie może być niższy od wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Podstawa prawna
Art. 81 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666).
Par. 4 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).
● Potrącenia z pensji pracownika będą mniejsze, bo dłużnicy, którym pensję zajął komornik, muszą dostać wypłatę w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Jeśli pracodawca potrąca kary za wykroczenia służbowe, pracownikowi musi pozostawić przynajmniej 90 proc. najniższej płacy (1800 zł brutto), a przy potrąceniach zaliczek przynajmniej 75 proc. (1500 zł brutto).
Podstawa prawna
Art. 87 par. 1, art. 108 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666).
● Preferencyjne składki na ubezpieczenie społeczne wzrosną, stracą więc osoby rozpoczynające działalność gospodarczą. Podstawę wymiaru tych składek stanowi 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. A zatem trzeba będzie zapłacić 190,62 zł (więcej o 14 zł).
Podstawa prawna
Art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).
Najniższe wynagrodzenie to u nas norma
Instytucja minimalnego wynagrodzenia za pracę ma w Polsce już długą, bo 60-letnią historię. I choć konstrukcja tej instytucji zmieniała się wielokrotnie, cel jest jeden: zagwarantowanie pracownikom najemnym wypłaty pensji na określonym poziomie, bez względu na kompetencje czy staż pracy. Po prostu na etacie nie można zarabiać mniej.
Obecne przepisy dotyczące minimalnego wynagrodzenia obowiązują od początku 2003 r. Kwotę najniższej płacy określa corocznie Rada Ministrów (po konsultacjach społecznych), a decyzja jest publikowana w formie rozporządzenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” zawsze do 15 września każdego roku.
Czternaście lat temu ustalono najniższą krajową na poziomie 800 zł. Od tego czasu wzrosła do wspomnianych 2 tys. Ten wzrost także zagwarantowany jest ustawą. Najniższe wynagrodzenie ma być podnoszone co roku w stopniu nie niższym niż prognozowany wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Gdyby rzeczywisty wzrost cen różnił się od prognozowanego, możliwe jest skorygowanie minimalnej płacy w połowie roku (od 1 lipca). To jednak się jeszcze nie zdarzyło.
Zdarzyło się natomiast, że dopuszczono wynagrodzenie niższe niż najniższe: w ostatnich kilku latach możliwe było zatrudnianie początkujących pracowników, ludzi, którzy dopiero wchodzili na rynek pracy, za niższe kwoty. Osobom zatrudnianym po raz pierwszy przez rok można było wypłacać jedynie 80 proc. najniższego wynagrodzenia. W tym roku zrezygnowano z tego pomysłu. 2 tys. zł dotyczy wszystkich pracowników.