Każdy obywatel Unii Europejskiej ma prawo do bezpłatnego leczenia na terenie innego państwa UE. Dotyczy to również polskich pacjentów. Podstawą do tego jest posiadanie europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast w razie konieczności wykonania tam operacji lub zabiegu planowego zgodę musi wyrazić prezes NFZ.
Osoby wyjeżdżające za granicę, gdzie zamierzają spędzić urlop lub podjąć pracę, powinny przed wyjazdem uzyskać europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ). Prawo do otrzymania karty mają wszystkie osoby ubezpieczone w NFZ, a także członkowie ich rodzin.
Niezbędny wniosek
Wniosek o wydanie takiej karty należy złożyć do regionalnego oddziału NFZ właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Wniosek można otrzymać w oddziale lub delegaturze, a także pobrać ze stron internetowych funduszu (www.nfz.gov.pl). Należy do niego dołączyć także dowód ubezpieczenia zdrowotnego. Może nim być np. aktualnie podstemplowana przez pracodawcę książeczka ubezpieczeniowa, druk ZUS poświadczający objęcie danej osoby ubezpieczeniem zdrowotnym lub aktualna książeczka studencka. W przypadku osób bezrobotnych, które zamierzają dopiero szukać pracy za granicą, poświadczeniem opłacania składki zdrowotnej będzie druk uzyskany z urzędu pracy, w którym są zarejestrowane.
Osoby, które znajdą pracę w innym kraju UE, zaczynają podlegać prawu do ubezpieczenia zdrowotnego państwa, w którym aktualnie przebywają i pracują. Ich EKUZ traci ważność i nie mogą się kartą dłużej posługiwać. Nie dotyczy to pracowników czasowo oddelegowanych.
Na wniosek
osoby ubiegającej się o kartę, może ona być do niego wysłana pocztą lub odebrana przez inną, upoważnioną do tego osobę
Termin odbioru
W praktyce karta najczęściej jest wydawana już w dniu złożenia wniosku. Jedynie w przypadku braku potwierdzenia regularnego opłacania składek zdrowotnych fundusz ma siedem dni na jego rozpatrzenie. Jeżeli okaże się, że składka zdrowotna nie jest opłacona, EKUZ nie zostanie wydany.
Ważność przez dwa miesiące
Formalności związane z wydaniem EKUZ najlepiej załatwić dwa tygodnie przed planowanym wyjazdem. Nie warto, w przypadku wyjazdu turystycznego, występować o kartę za wcześnie, np. teraz, jeżeli podróż jest zaplanowana dopiero na koniec lutego czy na marzec. Wynika to z tego, że dla turystów karta jest ważna tylko przez dwa miesiące. Jedynie emeryci i renciści otrzymują ją na pięć lat. W przypadku studentów uczących się na terenie innych państw UE karta obowiązuje do końca roku akademickiego, a dla uczniów zachowuje swoją ważność do końca roku szkolnego.
Niezbędne świadczenia
Karta uprawnia do korzystania z niezbędnych świadczeń zdrowotnych w innych państwach członkowskich w takim zakresie, który umożliwi kontynuowanie zaplanowanego pobytu, bez konieczności jego przerywania i powrotu do kraju. Oznacza to, że jeżeli wymagamy terapii tlenowej, to musi ona nam zostać zapewniona. Podobnie rzecz się ma w przypadku osób wymagających stałego dializowania nerek. Niezależnie od tego, w którym kraju Unii przebywają, mogą korzystać z dializ na takich samych warunkach, jak obywatele danego państwa.
Także podróżujące kobiety w ciąży mają zapewniony dostęp do niezbędnych świadczeń medycznych. Jednak, jeżeli kobieta decyduje się na wyjazd turystyczny w czasie, gdy zbliża się jej termin porodu, to raczej powinna przełożyć wyjazd. Może się bowiem okazać, że za poród w publicznym szpitalu na terenie Niemiec czy Francji kobieta będzie musiała zapłacić mimo posiadania EKUZ. Zostanie on potraktowany jak świadczenie planowe z uwagi na to, że kobieta w przybliżeniu znała termin rozwiązania.
Leczenie planowe
Polski pacjent ma również prawo do tzw. planowego leczenia za granicą - czyli takiego, które nie jest świadczeniem ratującym życie, ale może być wykonane w późniejszym, określonym terminie. Aby pacjent nie płacił za nie z własnej kieszeni, zgodę na pokrycie jego kosztów musi wcześniej wydać prezes NFZ. Jest to możliwe, gdy dane świadczenie w ogóle nie jest wykonywane w Polsce albo gdy jest ono udzielane w polskich szpitalach, ale czas oczekiwania na nie jest zbyt długi dla konkretnego pacjenta (np. jego stan zdrowia ulega pogorszeniu, a nie ma możliwości przyśpieszenia wyznaczonego terminu operacji).
Formularz E 112
Zaświadczeniem uprawniającym do uzyskania w innym państwie leczenia lub badań diagnostycznych jest formularz E 112. Jego uzyskanie jest jednoznaczne z wyrażeniem przez prezesa NFZ zgody na przeprowadzenie planowego leczenia zagranicą.
Wniosek o leczenie lub przeprowadzenie badań diagnostycznych poza granicami kraju powinien być wypełniony drukowanymi literami. Pacjent wypełnia jego I część. Następnie przekazuje ją lekarzowi sprawującemu nad nim opiekę. Lekarz ten musi być specjalistą właściwej dziedziny medycyny i posiadać tytuł naukowy profesora lub doktora habilitowanego. Do niego należy uzupełnienie II i III części wniosku, która musi być przetłumaczona na język angielski lub na język urzędowy państwa, w którym ma zostać udzielone pacjentowi dane świadczenie medyczne (musi to zrobić tłumacz przysięgły).
Do wniosku należy dołączyć także wstępny kosztorys leczenia. Następnie wniosek wraz z jego tłumaczeniem oraz kopią dokumentacji medycznej jest przekazywany do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pacjenta oddziału NFZ.
NIE WSZYSTKO ZA DARMO
EKUZ uprawnia do korzystania z opieki medycznej tylko w tych szpitalach i przychodniach, które działają w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia. Za leczenie w prywatnych placówkach medycznych pacjent płaci z własnej kieszeni. Jednak w większości państw europejskich także publiczne placówki medyczne pobierają pewne opłaty za usługi od ubezpieczonych. W takich sytuacjach nawet EKUZ nie zwalnia z poniesienia drobnych kosztów leczenia.
Posiadanie EKUZ nie zapewnia również bezpłatnego leczenia w prywatnych przychodniach i szpitalach. Warto więc jeszcze przed wyjazdem na wypoczynek doubezpieczyć się i wykupić komercyjne ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków.
CERTYFIKAT ZASTĘPCZY
Jeżeli przed wyjazdem nie uda się wrobić EKUZ lub po prostu o tym ktoś zapomni, nie trzeba się obawiać, że w przypadku choroby, wypadku lub konieczności pobytu w szpitalu, trzeba będzie za wszystkie wykonane badania zapłacić z własnej kieszeni. Osoba, która jest uprawniona do posiadania karty, ale jej nie ma, powinna skontaktować się telefonicznie, faksem lub za pośrednictwem osoby pozostającej w kraju z właściwym ze względu na miejsce zamieszkania oddziałem funduszu. Jego pracownicy wystawią tzw. certyfikat zastępczy. Jest to dokument zastępujący EKUZ. Fundusz może przesłać taki certyfikat pocztą pod wskazany adres lub w nagłych przypadkach faksem bezpośrednio np. do szpitala w Niemczech, Francji czy Irlandii, czyli tam, gdzie aktualnie przebywamy na leczeniu.
Nieprawidłowości w dokumentacji
Po otrzymaniu dokumentacji fundusz ma obowiązek niezwłocznie ją ocenić. Jeżeli będą w niej jakieś nieprawidłowości (np. brak tłumaczenia, brak uzasadnienia wyboru przez lekarza zachodniej placówki, gdzie zabieg może być wykonany), NFZ odeśle ją z powrotem do lekarza, który musi ją uzupełnić. Fundusz może zwrócić się także do konsultanta wojewódzkiego w danej dziedzinie medycyny z prośbą o opiniowanie wniosku. Może on np. wskazać inną zagraniczną placówkę medyczną, w której ma być przeprowadzony zabieg.
Ważne jest, że brak uzyskania opinii konsultanta wojewódzkiego nie wstrzymuje rozpatrywania wniosku. Oddział NFZ ma trzy dni na przekazanie wniosku do prezesa funduszu. Ten natomiast w ciągu pięciu dni wydaje (lub nie) zgodę na przeprowadzenie leczenia poza granicami Polski. Jeżeli odpowiedź prezesa jest pozytywna, to właściwy oddział funduszu wypełnia i poświadcza to na dwóch egzemplarzach druku E 112. Jeden trafia do pacjenta, którego sprawa dotyczy.
DOMINIKA SIKORA