Halina Wolińska - Kapitał początkowy ma wpływ na ustalenie wysokości emerytury liczonej według nowych zasad. Jego brak oznacza niższe świadczenie. Ubezpieczony zawsze może donieść nowe dowody do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Co druga osoba mająca w przyszłym roku prawo do emerytury nadal nie ma policzonego kapitału początkowego. Czy takie osoby mają szansę na ustalenie jego wysokości?
Tak. Ubezpieczony może złożyć wniosek o emeryturę w każdym czasie, nawet jeśli wcześniej nie zgłaszał wniosku o ustalenie kapitału początkowego. W takim przypadku wniosek o emeryturę (druk: ZUS Rp-1E) jest traktowany także jako wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Druk ten zawiera szczegółowe informacje dotyczące kompletu dokumentów niezbędnych do ustalenia zarówno prawa do emerytury, jak i do ustalenia kapitału.
Kiedy należy złożyć taki wniosek?
Prawo do emerytury ustalane jest z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. W praktyce oznacza to, że o takie świadczenie może się ubiegać osoba po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jeżeli jednak wniosek składa osoba przed miesiącem, w którym osiągnie wiek emerytalny – emerytura i tak może być przyznana od dnia osiągnięcia tego wieku. Natomiast w przypadku zgłoszenia wniosku w późniejszym terminie – po miesiącu osiągnięcia wieku emerytalnego – emerytura może być przyznana nie wcześniej niż od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o jej przyznanie.
Co się stanie, jeśli do dnia przejścia na emeryturę takie osoby nie złożą wniosku o ustalenie kapitału początkowego i również we wniosku o emeryturę nie zaznaczą, że chcą, aby został on ustalony?
Jeżeli wniosek o ustalenie kapitału początkowego nie zostanie złożony, to ZUS nie ma podstaw do jego ustalenia. Pracownik przyjmujący wniosek o emeryturę zawsze sprawdza, czy osoba składająca wniosek ma już obliczony kapitał początkowy. Jeżeli wnioskodawca nie ma go ustalonego, natomiast z przebiegu zatrudnienia, podanego we wniosku o emeryturę, wynika, że podlegał on ubezpieczeniu społecznemu przed 1 stycznia 1999 r. – pracownik ZUS informuje o konieczności złożenia dokumentów niezbędnych do obliczenia kapitału początkowego
Co jednak jeśli ubezpieczony nie będzie chciał złożyć wniosku o kapitał?
Nie słyszałam o takim przypadku. Natomiast może wystąpić odwrotna sytuacja: gdy osoby ubiegające się o ustalenie kapitału początkowego mają problemy z udowodnieniem, że kapitał ten może być obliczony.
Czy składane wnioski są wypełnione prawidłowo?
Formularz wniosku o ustalenie kapitału początkowego nie jest skomplikowany, a więc nie powinno być pomyłek. Większej uwagi wymaga wypełnienie wniosku o emeryturę, jednak pracownicy ZUS przyjmujący wnioski sprawdzają, czy wpisane są wszystkie wymagane dane, a więc, między innymi, dane osobowe, PESEL, adres, oraz czy do wniosku dołączone są świadectwa pracy.
A jeśli ktoś po kilku miesiącach odnajdzie w archiwum kartoteki płacowe?
Jeżeli po obliczeniu kapitału początkowego oraz ustaleniu prawa i wysokości nowej emerytury ubezpieczony dostarczy do ZUS dokumenty, które będą stanowiły podstawę do ponownego obliczenia kapitału początkowego, ZUS przeliczy kapitał początkowy oraz ponownie ustali wysokość emerytury. Kapitał początkowy zostanie ponownie obliczony na dzień 1 stycznia 1999 r. (i odpowiednio zwaloryzowany), jednak zmiana wysokości emerytury nastąpi w takim przypadku od miesiąca, w którym zostaną przedłożone te nowe dokumenty.



A co z osobami, które przejdą na emeryturę dopiero za kilka lat?
Proponuję, aby także te osoby złożyły wniosek o ustalenie kapitału początkowego wcześniej. Zebranie dokumentacji niezbędnej do ustalenia kapitału początkowego za kilka lat może okazać się trudniejsze niż obecnie, ponieważ wiele zakładów pracy likwiduje swoją działalność.
Kto nie musi się martwić o zaświadczenia, gdyż ZUS ma dokumenty potwierdzające wysokość zarobków?
Nie muszą szukać zaświadczeń potwierdzających wysokość zarobków uzyskanych przed 1 stycznia 1999 r. osoby, które pracowały w firmach zatrudniających nie więcej niż 20 pracowników – firmy takie generalnie przekazywały do ZUS deklaracje rozliczeniowe za każdą osobę.
Czy ubezpieczony, który pracował w małej firmie, musi podać wszystkie okresy ubezpieczenia?
Oczywiście. Aby ZUS mógł potwierdzić okresy ubezpieczenia, konieczne jest złożenie druku ZUS Rp-6 zawierającego informacje dotyczące okresów składkowych i nieskładkowych sprzed 1999 r. W kwestionariuszu tym należy podać okres pracy, nazwę zakładu pracy lub imię i nazwisko pracodawcy, adres byłego miejsca pracy oraz NKP (numer konta płatnika), jeżeli jest znany.
Czy do wniosku należy dołączyć tylko oryginały, a nie na przykład ksero?
Nie, muszą to być oryginały. Wyjątek uczyniono jedynie w przypadku dokumentów, których kopie zostały potwierdzone przez notariusza. W zaświadczeniu wystawionym na druku ZUS Rp-7 (Zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu) potwierdzone są okresy zatrudnienia, a także wysokość osiąganych zarobków oraz muszą być podane wszystkie informacje o okresach pobierania wynagrodzenia za czas choroby, okresy udzielonych urlopów bezpłatnych, urlopów wychowawczych itp. Jest to wtedy wystarczający dokument na potwierdzenie zarówno osiąganych zarobków, jak i okresu zatrudnienia.
Archiwa nie wydają oryginałów, tylko potwierdzone kopie. Czy to wystarczy?
Tak. Rolą archiwum jest wystawienie kopii posiadanej dokumentacji płacowej. Takie kopie powinny być opatrzone pieczęcią nagłówkową firmy przechowawczej i pieczątką imienną kierownika archiwum lub pracownika upoważnionego.
Wiele osób zastanawia się, czy przy ustalaniu podstawy wymiaru do obliczenia kapitału początkowego ważny jest termin wypłaty wynagrodzenia czy nabycia do niego prawa?
To rzeczywiście stwarza wiele problemów ubezpieczonym. Przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego ma zastosowanie zasada, w myśl której w podstawie wymiaru uwzględnia się wynagrodzenie przysługujące za okres, za który zostało ono wypłacone. Zasada uwzględniania wynagrodzenia z dnia wypłaty ma zastosowanie jedynie w stosunku do wypłat, co do których nie jest możliwe ustalenie okresu, za który wypłata ta przysługuje.
Tak więc, uwzględniając w podstawie wymiaru kapitału początkowego np. nagrodę z zysku lub tzw. trzynastkę, dolicza się je do roku, za który przysługiwały. Natomiast premię bilansową czy też nagrodę za szczególne osiągnięcia zawodowe – do roku, w którym nastąpiła faktyczna ich wypłata. Należy nadmienić, że premie z zysku, jak też nagrody z zakładowego funduszu nagród (tzw. trzynastka) przyjmowane są do obliczania podstawy wymiaru, poczynając od wypłat za okres od 1 stycznia 1990 r., tj. od daty objęcia ich składką na ubezpieczenie społeczne.
A co ze świadczeniami w naturze?
Też są uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego – w kwotach stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Wartość świadczeń w naturze lub ich ekwiwalent podlegająca uwzględnieniu w pełnej wysokości. Wynagrodzenie obejmujące wartość świadczeń w naturze określa się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego ustalonego we właściwych przepisach branżowych lub normach budżetowych, a w razie ich braku – na podstawie cen detalicznych artykułów stanowiących świadczenia w naturze, jeżeli są to produkty rolne. Podstawą do ustalenia ekwiwalentu pieniężnego za te produkty są ceny skupu z okresów, z których wynagrodzenie przyjmuje się do podstawy wymiaru.
Jak ZUS wylicza kapitał początkowy / DGP
Ile osób ma kapitał / DGP