ROZMOWA z ELŻBIETĄ DRYGALSKĄ z I Oddziału ZUS - Organy rentowe w Polsce i w USA przy ustalaniu prawa do świadczeń będą brały pod uwagę wszystkie okresy ubezpieczenia w obu krajach.
PAWEŁ JAKUBCZAK
Ile osób wystąpiło do tej pory o przeliczenie emerytury na podstawie okresów ubezpieczenia w USA?
ELŻBIETA DRYGALSKA*
Zainteresowanie jest ogromne. Codziennie napływają nowe wnioski od osób chcących otrzymać świadczenie emerytalno-rentowe na podstawie polsko-amerykańskiej umowy z 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym, która weszła w życie 1 marca. Od marca do września 2009 r. do I Oddziału ZUS w Warszawie wpłynęło około 2340 – pism i wniosków.
A gdzie zainteresowani mają składać wnioski?
Osobom, które mają okresy ubezpieczenia w obu krajach, wystarczy zgłoszenie jednego wniosku do instytucji jednego z państw. Data zgłoszenia wniosku jest w takim przypadku wiążąca także dla instytucji drugiego państwa. Wnioski kierowane do instytucji polskiej i amerykańskiej mogą być sporządzane zarówno w języku angielskim, jak i polskim.
W jaki sposób trzeba złożyć taki wniosek?
Można je składać osobiście lub przesyłać pocztą. Umowa ściśle nie określa instytucji, do której należy skierować wniosek. Osoba zamieszkała w Polsce może więc złożyć wniosek o emeryturę czy rentę do ZUS – I Oddział w Warszawie, który jest jednostką właściwą do rozpatrywania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe z zastosowaniem umowy, do terenowych jednostek organizacyjnych ZUS albo do amerykańskiej instytucji właściwej, tj. do Federalnego Biura Świadczeń (Federal Benefits Unit) przy Ambasadzie USA w Warszawie.



A co z osobą zamieszkałą w USA?
Może złożyć wniosek do terenowej placówki instytucji amerykańskiej Social Security Administration (SSA) lub do Centrum Operacji Międzynarodowych SSA w Baltimore. Osoba zamieszkała w Polsce zgłasza wniosek o polskie i amerykańskie świadczenia emerytalno-rentowe, wypełniając odpowiednie formularze – ZUS Rp-1E – wniosek o emeryturę, ZUS Rp-1R – wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, ZUS Rp-2 – wniosek o rentę rodzinną, a także ZUS Rp-6 – kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych. Składa też formularz pomocniczy do podania o świadczenia z amerykańskiego systemu ubezpieczeń społecznych WZO-PL-01. W formularzu tym wnioskodawca podaje m.in. amerykański numer ubezpieczenia (Social Security Number). Wszystkie te formularze są dostępne w każdej jednostce ZUS oraz na stronie internetowej www.zus.pl. Wniosek zgłoszony w terenowej jednostce ZUS po skompletowaniu jest przesyłany do I Oddziału ZUS w Warszawie.
Czy takie same formularze wypełnia osoba zamieszkała w USA?
Taka osoba zgłasza wniosek przy użyciu formularza PL/USA 4 – wniosek o emeryturę/rentę z tytułu niezdolności do pracy i PL/US 4 – wniosek o rentę rodzinną, dołączając dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia w Polsce w oryginale lub ich fotokopie potwierdzone za zgodność z oryginałem przez amerykańską instytucję ubezpieczeniową lub konsula RP. Te formularze są dostępne w każdej jednostce SSA lub na stronie internetowej www.SSA.gov. Przy ubieganiu się o świadczenia z ZUS przez osoby zamieszkałe w USA istotne jest podanie polskich identyfikatorów numerycznych PESEL, NIP, numeru dowodu osobistego lub paszportu, zwłaszcza w odniesieniu do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które ubiegają się o emeryturę z nowego systemu.
W jaki sposób ZUS wylicza emeryturę?
Jeżeli jest to wniosek pierwszorazowy, oddział ZUS rozpatruje uprawnienia do polskiego świadczenia na podstawie wyłącznie polskiego ustawodawstwa (tj. uwzględniając tylko polskie okresy ubezpieczenia) i, jeśli jest prawo do świadczenia – wydaje decyzję przyznającą zaliczkową emeryturę. Następnie oddział występuje do FBU przy Ambasadzie USA z wnioskiem o potwierdzenie amerykańskich okresów ubezpieczenia na formularzu USA/PL-6 (tzw. ICERS). Po jego otrzymaniu I Oddział ZUS w Warszawie ustala, które świadczenie polskie jest korzystniejsze – czy obliczone na podstawie wyłącznie polskich okresów, czy z uwzględnieniem okresów amerykańskich, i wydaje decyzję ostateczną, którą przesyła zainteresowanemu. Decyzję w sprawie świadczeń amerykańskich wnioskodawca otrzymuje bezpośrednio z instytucji SSA.
*Elżbieta Drygalska
ukończyła Uniwersytet Warszawski, Wydział Rusycystyki, Slawistyki i Lingwistyki Stosowanej, jest zastępcą naczelnika Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych w I Oddziale ZUS w Warszawie