Rozmawiamy z ALEKSANDRĄ PIĄTEK, rzecznikiem praw pacjenta - Świadczeniodawcy mają prawo żądać od pacjenta dowodu ubezpieczenia zdrowotnego. Często wymagają go od kobiet w ciąży, które nie są ubezpieczone. Tymczasem dla nich dowodem ubezpieczenia może być nawet książeczka przebiegu ciąży.
● Jakie grupy osób mają prawo do szczególnej opieki zdrowotnej?
- Zgodnie z art. 68 ust. 3 konstytucji RP państwo ma obowiązek objęcia szczególną opieką zdrowotną dzieci do 18. lat, kobiety w ciąży, w okresie połogu, osoby niepełnosprawne i w podeszłym wieku.
● Tyle teoria. W praktyce różnie było z zapewnieniem tego prawa. Czy kobieta w ciąży, która nie ma żadnego tytułu do ubezpieczenia, wciąż ma prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych?
- Oczywiście, że tak. To prawo wynika z faktu bycia w ciąży, a nie posiadania ubezpieczenia. Jest zapisane w art. 13 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
● Czy prawo do świadczeń zdrowotnych przysługuje im w pełnym zakresie?
- Tak. Kobieta w ciąży ma prawo do wszystkich świadczeń, jakie muszą być jej udzielone ze względu na stan zdrowia.
● A czy placówka medyczna ma prawo żądać od niej dokumentu potwierdzającego jej prawo do leczenia?
- Kobieta, która jest objęta ubezpieczeniem i wymaga np. leczenia planowego w szpitalu, ma obowiązek okazać dowód ubezpieczenia zdrowotnego. Świadczeniodawcy mają prawo żądać takiego dokumentu, bo dzięki temu wiedzą, kto pokrywa koszty leczenia takiej osoby - NFZ czy budżet.
● Czy nie wystarcza sam fakt bycia w ciąży?
- W pewnym uproszczeniu tak. Dlatego kobiety, które nie są ubezpieczone, również są leczone nieodpłatnie. Mają takie prawo, mimo że nie posiadają dokumentu ubezpieczeniowego. Wtedy funkcję taką pełni karta przebiegu ciąży.
● A co w sytuacji, gdy za kobietę w ciąży pracodawca nie odprowadził składki zdrowotnej, czego nie wykazywał w dokumentach do ZUS. Kto opłaca koszty jej leczenia?
- Wtedy kobieta również nie traci prawa do bezpłatnych świadczeń. Jeśli pracodawca, mimo obowiązku odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne nie robił tego dłużej niż 30 dni, NFZ obciąży go kosztami udzielonych świadczeń.
● Prawo do szczególnej opieki mają również kobiety w okresie połogu. Czyli do kiedy?
- Do 6 tygodni od dnia porodu.
● Co mają zrobić, jeżeli po tym czasie nie mają tytułu ubezpieczeniowego?
- Żeby nie stracić prawa do bezpłatnego leczenia, kobieta musi mieć wystawiony dokument, który je potwierdzi. Może się zwrócić do urzędu gminy, w której zamieszkuje, o wydanie decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta. Zanim wójt ją wyda, przeprowadzony zostaje wywiad środowiskowy i skontrolowane dochody kobiety, ponieważ podstawą wydania decyzji - poza potrzebą zdrowotną - jest spełnienie kryteriów dochodowych określonych w ustawie o pomocy społecznej. Koszty leczenia są pokrywane z budżetu. Należy jednak pamiętać, że decyzja o prawie do bezpłatnego leczenia jest ważna przez 90 dni.
● A jeśli nie spełnia kryterium dochodowego?
- Zostaje możliwość ubezpieczenia dobrowolnego na podstawie umowy zawartej z oddziałem wojewódzkim NFZ.
● ALEKSANDRA PIĄTEK
ukończyła studia z administracji na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Funkcje rzecznika praw pacjenta pełni od 2003 roku
