Funkcjonariusze organizacji zakładowych często chcą wykorzystać wolne na udział w szkoleniu związkowym. Czy uczestnicwo w nich jest czynnością doraźną uprawniającą do zwolnienia związkowca od pracy?
Na podstawie art. 31 ust. 3 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych pracownikowi przysługuje prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej. Związki zawodowe często powołują się na tę podstawę, wnosząc o zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas udziału w szkoleniach. Powstają jednak istotne wątpliwości co do zasadności takich wniosków. Zgodnie z przytoczonym przepisem uzyskanie zwolnienia uzależnione jest w szczególności od spełnienia dwóch przesłanek: czynność uzasadniająca zwolnienie nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy oraz mieć charakter doraźny. Co do zasady, szkolenia mogą się odbywać w czasie wolnym od pracy, co wyłącza możliwość uzyskania zwolnienia na podstawie wspomnianego przepisu. Tylko w wyjątkowych przypadkach uzasadnionych organizacyjnie może zachodzić konieczność przeprowadzenia szkolenia w godzinach pracy. Taka konieczność nie przesądza jednak jeszcze o prawie do uzyskania zwolnienia, albowiem pozostaje niespełniona druga przesłanka w postaci doraźności.
W języku potocznym słowo doraźny oznacza dorywczy, okolicznościowy, natychmiastowy. Czynnością doraźną jest zatem działanie jednorazowe, niecierpiące zwłoki, co do którego nie było możliwości planowania czy przewidywania konieczności wykonania czynności. Taką nagłą i nieprzewidywalną czynnością może być np. udział przedstawiciela związku zawodowego w kontroli inspekcji pracy. Czynnością doraźną nie będą natomiast szkolenia, gdyż ewidentnie nie mają one takiego charakteru. Udział w szkoleniu nie daje zatem podstawy do zwolnienia od pracy na mocy art. 31 ust. 3 ustawy niezależnie od tego, czy może ono zostać przeprowadzone w czasie wolnym od pracy, czy też nie. Ponadto warto wspomnieć, że funkcjonariusze związkowi dysponują prawem do płatnego zwolnienia od pracy na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy, które służyć może do wszelkich celów, choćby luźno związanych z działalnością związkową, w tym na szkolenia.