Pracownikowi, z którym bezprawnie rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia, przysługuje m.in. roszczenie o odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Czy może on także ubiegać się o odszkodowane na podstawie kodeksu cywilnego?
Ponieważ wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2007 r. (SK 18/05) przesądził, że art. 58 k.p. nie wyłącza innych roszczeń odszkodowawczych, możliwe jest żądanie przez pracownika odszkodowania także na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego.
Przy dochodzeniu go na podstawie kodeksu cywilnego pracownik zobowiązany jest wykazać bezprawność działania i winę pracodawcy, wysokość szkody oraz związek przyczynowy między szkodą a niezgodnym z prawem rozwiązaniem z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia. Jeżeli szkoda polega na utracie wynagrodzenia, jakie by uzyskał, gdyby umowa o pracę była kontynuowana, musi wykazać, że w tym czasie mógłby świadczyć taką pracę. Natomiast jeśli szkoda wynika z nieuzyskania innego zatrudnienia, to musi dowieść, że o jego uzyskanie czynił starania, które okazały się bezskuteczne ze względu na sposób rozwiązania poprzedniej umowy o pracę (wyrok SN z 1 kwietnia 2011 r., II PK 238/10). Całkowity brak aktywności w poszukiwaniu nowej pracy wyklucza uznanie, że pomiędzy szkodą wynikłą z pozostawania bez pracy a bezprawnym rozwiązaniem umowy istnieje związek przyczynowy (wyrok SN z 22 czerwca 2010 r., I PK 38/10).
Odpowiedzialność odszkodowawczą (ponad limity z art.58 k.p.) pracodawca ponosi jednak tylko wtedy, gdy jego działanie polegało na zamierzonym naruszeniu przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę w tym trybie (wyrok SN z 18 sierpnia 2010r., II PK 28/10). Na pracowniku ciąży obowiązek przeciwdziałania powiększeniu szkody, a brak aktywności w poszukiwaniu nowego zatrudnienia stanowi przyczynienie się do powstania szkody.
Aby dochodzić roszczeń cywilnych, pracownik musi uprzednio wytoczyć skuteczne powództwo przewidziane w kodeksie pracy (o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie). Inaczej nie będzie mógł powołać się na bezprawność rozwiązania umowy o pracę jako przesłankę roszczeń wobec pracodawcy z kodeksu cywilnego (wyrok SN z 25 lutego 2009 r., II PK 164/08).