Pracownik, który został zwolniony z przyczyn dotyczących zakładu pracy, odwołał się do sądu pracy od złożonego mu wypowiedzenia. Czy w przypadku przywrócenia go do pracy pracodawca będzie mógł skutecznie żądać zwrotu wypłaconej mu odprawy?
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników przewiduje w art. 10 ust. 1 obowiązek wypłaty odprawy również w przypadku zwolnień indywidualnych. Zasadniczo odprawa pieniężna jest należna, gdy wyłącznym rzeczywistym powodem uzasadniającym rozwiązanie stosunku pracy są przyczyny niedotyczące pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 listopada 2010 r. (I PK 81/10). Staje się ona wymagalna z dniem rozwiązania umowy o pracę.
Jeżeli jednak pracownik, który otrzymał odprawę, kwestionuje przed sądem pracy otrzymane wypowiedzenie, domagając się przywrócenia do pracy, to musi się liczyć z obowiązkiem jej zwrotu niezależnie od tego, czy kwestionuje istnienie przyczyny wypowiedzenia (por. wyrok SN z 11 września 2007 r., (II PK 21/07). W takiej sytuacji nie będzie mógł bronić się twierdząc, iż nie posiada już pieniędzy wypłaconych mu w ramach odprawy – a w szczególności nie będzie mógł powołać się na art. 409 k.c., wskazując, że nie jest już wzbogacony i nie musiał liczyć się z obowiązkiem zwrotu wypłaconych mu kwot.
SN uznał, że liczenie się z obowiązkiem zwrotu świadczenia oznacza wiedzę o tym, że świadczenie stało się lub może stać się nienależne, co ma miejsce w przypadku pracownika występującego z żądaniem uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy – który zawsze dąży do usunięcia skutku rozwiązania stosunku pracy. Taki pracownik musi zatem przewidywać, że w przypadku uwzględnienia jego żądania wypłacona odprawa stanie się świadczeniem nienależnym zgodnie z art. 410 par. 2 k.c. W konsekwencji powstanie obowiązek jej zwrotu na zasadach określonych w art. 405 – 409 k.c. Pracownik zachowa natomiast odprawę, kiedy zostanie mu zasądzone odszkodowanie na podstawie art. 45 par. 1 k.p. (por. wyrok SN z 6 kwietnia 2007 r., II PK 265/06, wyrok SN z 5 października 2007 r., (II PK 29/07).